مساعده حقوق چیست؟ + شرایط درخواست و نحوه محاسبه

پرداخت مساعده حقوق، راهکاری است که سازمان‌ها برای کمک به کارکنان در مواجهه با مشکلات مالی غیرمنتظره ارائه می‌دهند. مساعده، مبلغی است که پیش از موعد مقرر پرداخت حقوق به کارمند تعلق می‌گیرد و معمولاً از حقوق ماه آینده او کسر می‌شود. این اقدام، ضمن حمایت از کارکنان در شرایط بحرانی، می‌تواند به بهبود روحیه و افزایش بهره‌وری آنان منجر شود.

از سوی دیگر، ارائه مساعده برای کارفرمایان نیز مزایایی دارد. با ارائه این تسهیلات، سازمان می‌تواند تعهد خود را به رفاه کارکنان نشان داده و در نتیجه، وفاداری و انگیزه آنان را تقویت کند. همچنین، مساعده می‌تواند از غیبت غیرمنتظره و کاهش عملکرد کارکنان به دلیل مشکلات مالی جلوگیری نماید.  در این مقاله از سایت اوراش به بررسی مساعده حقوق و انواع آن خواهیم پرداخت.

مساعده حقوق چیست؟

در لغت‌نامه، مساعده به معنای یاری و کمک بوده و در اصطلاح حقوقی، مساعده بخشی از دستمزد کارکنان یک سازمان است که بنابه‌درخواست ایشان، پیش از موعد مقرر پرداخت می‌شود. عموماً، کارکنان در شرایط ویژه‌ای نظیر بیماری، خرید مسکن، یا تأمین هزینه‌های ضروری زندگی، از کارفرمایان خود درخواست مساعده می‌کنند. این اقدام، افزون بر کاهش دغدغه‌های مالی کارکنان، موجب افزایش وفاداری، کارایی و رضایت شغلی آنان نیز می‌گردد. پرداخت مساعده، نمادی از درک متقابل و تعهد سازمانی نسبت به رفاه پرسنل است و در نهایت، به پویایی و بهره‌وری بیشتر سازمان کمک می‌کند.

انواع مساعده در قانون کار

انواع مساعده در قانون کار، بسته به شرایط و ضوابط سازمانی و نیازهای کارکنان، می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه، به بررسی انواع رایج مساعده می‌پردازیم:

مساعده حقوق

این نوع مساعده که رایج‌ترین شکل آن است، به‌منظور تأمین نیازهای مالی فوری کارکنان درخواست می‌شود. مبلغ مساعده معمولاً بخشی از حقوق ماهانه فرد بوده و در زمان پرداخت حقوق، از آن کسر می‌گردد. این نوع مساعده، اگرچه می‌تواند در کوتاه‌مدت به رفع مشکلات مالی کمک کند، اما باید با درایت و با درنظرگرفتن توانایی بازپرداخت آن توسط کارمند صورت گیرد.

مساعده اضطراری

این نوع مساعده، ویژه شرایط خاص و غیرمنتظره‌ای است که برای کارمند پیش می‌آید. بیماری، حوادث ناگهانی، و هزینه‌های پزشکی از جمله مواردی هستند که می‌توانند توجیهی برای درخواست مساعده اضطراری باشند. معمولاً، کارمند موظف است مدارک و مستندات مربوط به وضعیت اضطراری را به همراه درخواست خود ارائه دهد. این نوع مساعده، نشان‌دهنده رویکرد همدلانه و مسئولیت‌پذیر سازمان در قبال کارکنان خود است.

مساعده مناسبتی

مساعده مناسبتی به مبلغی از حقوق یا مزایای کارمندان گفته می‌شود که قبل از موعد مقرر به‌منظور کمک به تأمین هزینه‌های مناسبت‌های خاص (مانند عید نوروز، ماه رمضان و…) به آنها پرداخت می‌شود. این مبلغ در واقع نوعی پیش‌پرداخت از حقوق است که در زمان تسویه‌حساب نهایی از حقوق فرد کسر خواهد شد.

به‌عبارت‌دیگر، مساعده مناسبتی یک کمک مالی موقت به کارمندان است که به آنها امکان می‌دهد تا در آستانه مناسبت‌های خاص، بخشی از هزینه‌های مربوطه را تأمین کنند.

جهت خرید نرم افزار به مشاوره نیاز دارید!؟

شماره تلفن همراه خود را وارد کنید کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.

نام و نام خوانوادگی(ضروری)

شماره همراه(ضروری)

Δ

شرایط پرداخت مساعده حقوق

در نگاه اول، دریافت مساعده حقوق ممکن است جذاب و ساده به نظر برسد، اما این تصور که می‌توان تمام حقوق را پیش از موعد تحت عنوان مساعده دریافت کرد، نادرست است. مساعده، مانند سایر فرایندهای سازمانی، دارای شرایط خاص خود است.

قانون کار در ماده ۴۵ به‌صراحت به مساعده اشاره می‌کند و اجازه می‌دهد کارفرما مبالغی را که در طول ماه به‌عنوان مساعده پرداخت کرده، از حقوق کارمند در پایان ماه کسر کند. یکی از مهم‌ترین شرایط پرداخت مساعده، سابقه کار فرد در سازمان است. معمولاً شرکت‌ها به کارمندانی که حداقل یک ماه در مجموعه فعالیت داشته‌اند، مساعده پرداخت می‌کنند. همچنین، مبلغ مساعده معمولاً بین ۳۰ تا ۵۰ درصد حقوق خالص فرد محدود می‌شود و نمی‌تواند از میزان حقوق یا مطالبات او از سازمان فراتر رود. مساعده به‌عنوان طلب شرکت از کارمند محسوب می‌شود و در پایان ماه یا هنگام تسویه‌حساب، از حقوق او کسر خواهد شد.

مبلغ مساعده چقدر است؟

سازمان‌ها معمولاً مقررات مدونی برای سقف مبلغ مساعده در نظر می‌گیرند که این میزان نباید از حد معینی فراتر رود. عموماً، این سقف معادل ۳۰ تا ۵۰ درصد از حقوق کارمند تعیین می‌شود. در این فرایند، ابتدا اقساط وام‌ها، بیمه، مالیات و سایر کسورات قانونی از حقوق فرد کسر شده و باقیمانده، حقوق خالص وی محسوب می‌گردد. مبلغ مساعده، درصدی از این حقوق خالص را تشکیل می‌دهد. عدم رعایت این نکته و کسر مبلغ مساعده از کل حقوق می‌تواند منجر به منفی‌شدن مبلغ پرداختی و ایجاد مشکلات عدیده گردد.

همچنین، بازه زمانی درخواست مساعده نیز حائز اهمیت است و معمولاً درخواست‌ها بین دهم تا بیستم ماه با سهولت بیشتری پذیرفته می‌شوند. اگرچه این موضوع شرط قطعی نیست، اما به‌عنوان یک‌رویه مرسوم، شایسته توجه است.

نحوه محاسبه مساعده حقوق در قانون کار

محاسبه مبلغ مساعده حقوق، رویه‌ای است که تابع قوانین و سیاست‌های داخلی هر سازمان است و فاقد یک فرمول یا دستورالعمل قانونی مدون و یکسان است. در این راستا، برخی سازمان‌ها ممکن است سقف ثابتی را برای پرداخت مساعده تعیین نمایند، درحالی‌که سایرین، درصدی مشخص از حقوق خالص کارمند را به‌عنوان مبلغ مساعده در نظر می‌گیرند؛ بنابراین، تعیین میزان مساعده، منوط به ضوابط و مقررات داخلی سازمان مربوطه است.

فرایند و مراحل پرداخت مساعده

پرداخت مساعده به کارکنان، رویه‌ای رایج در بسیاری از سازمان‌ها است که به‌منظور رفع نیازهای مالی فوری کارکنان و با رعایت مقررات قانون کار، صورت می‌گیرد. این فرایند دارای مراحلی مشخص است که در ادامه توضیح داده می‌شوند:

1. دریافت درخواست مساعده

نقطه آغازین این فرایند، ارائه درخواست رسمی از سوی کارمند است. کارمند متقاضی مساعده، موظف است فرم مخصوص درخواست مساعده را تکمیل نموده و اطلاعات دقیقی از جمله مبلغ موردنیاز، دلیل درخواست (به‌صورت مستدل و واضح)، تاریخ درخواست، مشخصات فردی (نام و نام خانوادگی، شماره پرسنلی) و امضای خود را در آن درج نماید. لازم به ذکر است که پرداخت مساعده به کارمند، یک الزام قانونی برای کارفرما نیست و تصمیم‌گیری دراین‌خصوص، بر عهده کارفرما و بر اساس ضوابط داخلی سازمان خواهد بود.

2. بررسی درخواست

پس از دریافت درخواست مساعده، واحد حسابداری سازمان، مسئول بررسی و ارزیابی صحت اطلاعات مندرج در فرم و انطباق آن با شرایط کارمند (از جمله سابقه کار، میزان حقوق، و سایر ملاحظات مرتبط) است. این بررسی شامل تعیین صحت دلیل درخواست، ارزیابی توانایی بازپرداخت مساعده توسط کارمند، و انطباق درخواست با سیاست‌های سازمان در زمینه پرداخت مساعده است. در صورت تأیید درخواست، واحد حسابداری موظف است مبلغ نهایی قابل‌پرداخت به کارمند را با احتساب کسورات قانونی (مانند مالیات و بیمه) محاسبه نماید.

3. صدور سند حسابداری

به‌منظور ثبت رسمی پرداخت مساعده، واحد حسابداری می‌بایست سند حسابداری مربوطه را صادر نماید. در این سند، حساب “مساعده حقوق کارکنان” به‌عنوان حساب بستانکار (افزایش دارایی سازمان) و حساب “بانک” یا “صندوق” به‌عنوان حساب بدهکار (کاهش دارایی سازمان) ثبت می‌گردد. در قسمت توضیحات سند حسابداری، اطلاعاتی نظیر تاریخ پرداخت مساعده، نام و نام خانوادگی کارمند، شماره پرسنلی وی، و مبلغ دقیق پرداخت شده قید می‌گردد.

4. پرداخت مساعده

پس از صدور و ثبت سند حسابداری، واحد حسابداری مسئول پرداخت مبلغ مساعده به کارمند ذی‌نفع خواهد بود. پرداخت می‌تواند به‌صورت نقدی، حواله بانکی، یا کارت به کارت انجام شود. درصورتی‌که پرداخت به‌صورت نقدی صورت پذیرد، اخذ رسید کتبی از کارمند، جهت اثبات پرداخت و جلوگیری از هرگونه ابهام، الزامی است.

5. کسر مساعده از حقوق

در پایان هر ماه، مبلغ مساعده پرداخت شده به کارمند، از حقوق وی کسر می‌گردد. این فرایند نیز مستلزم ثبت حسابداری است. در سند حقوق و دستمزد کارمند، حساب “مساعده حقوق کارکنان” به‌عنوان حساب بستانکار (کاهش بدهی به کارمند) و حساب “حقوق و دستمزد پرداختی” به‌عنوان حساب بدهکار (کاهش دارایی سازمان) در نظر گرفته می‌شود.

در قسمت توضیحات سند، تاریخ کسر، نام و نام خانوادگی کارمند، شماره پرسنلی، و مبلغ کسر شده ذکر می‌گردد. معمولاً کسر مبلغ مساعده از حقوق، در پایان همان ماهی که مساعده پرداخت شده، انجام می‌پذیرد. بااین‌حال، در صورت وجود توافق بین کارمند و مدیرعامل سازمان، کارمند می‌تواند تا حداکثر سه ماه فرصت داشته باشد تا مبلغ مساعده را بازپرداخت نماید. این توافق باید به‌صورت مکتوب ثبت و نگهداری شود.

فرم درخواست مساعده حقوق

درخواست مساعده، رویه‌ای رسمی در سازمان‌ها است که نیازمند ارائه درخواست کتبی به واحد مالی خواهد بود. این درخواست معمولاً از طریق تکمیل فرمی صورت می‌پذیرد که شامل مشخصات فردی متقاضی، مبلغ موردنیاز به‌صورت عددی و حروفی، شرح علت درخواست و امضای وی است.

کارکنان موظف‌اند تمامی بخش‌های فرم را بادقت تکمیل نموده و به واحد مالی تحویل دهند. فرم مزبور دارای بخشی برای درج نظر مدیر، میزان مبلغ مصوب، زمان پرداخت و امضای ایشان نیز است.

در نهایت، پس از پرداخت مساعده، هم متقاضی و هم مسئول پرداخت، فرم را امضا می‌نمایند تا سندیت و صحت فرایند ثبت گردد.

تفاوت مساعده حقوق با حقوق علی‌الحساب

تفاوت بین مساعده حقوق با حقوق علی‌الحساب در ماهیت، هدف و نحوه بازپرداخت آن‌ها نهفته است. پیش‌پرداخت، مبلغی است که قبل از شروع کار پرداخت می‌شود و تضمینی برای انجام کار به‌حساب می‌آید. علی‌الحساب، مبلغی به شمار می‌رود که در ازای انجام بخشی از کار پرداخت می‌شود و مشوقی برای اتمام سریع‌تر پروژه محسوب می‌گردد. در مقابل، مساعده، وامی کوتاه‌مدت از حقوق ماه بعد است که برای کمک به کارمند در مواقع ضروری پرداخت می‌شود.

مهم‌ترین تفاوت‌های مساعده حقوق با حقوق علی‌الحساب در این است که مساعده دارای سقف مشخصی است، درحالی‌که علی‌الحساب می‌تواند در طول پروژه افزایش یابد. بازپرداخت مساعده از طریق کسر از حقوق انجام می‌شود، اما علی‌الحساب بخشی از حقوق نهایی است و باقی‌مانده آن پس از اتمام کار پرداخت می‌گردد.

تفاوت مساعده و پیش‌پرداخت حقوق

مساعده و پیش‌پرداخت حقوق دو مفهوم متفاوت در حوزه مالی و اداری هستند. مساعده به‌عنوان یک کمک مالی موقت به کارمند و به‌صورت قرض پرداخت می‌شود که معمولاً در پایان ماه از حقوق وی کسر می‌گردد [1، 5]. در مقابل، پیش‌پرداخت به پرداخت بخشی از مبلغ کل یک قرارداد یا تعهد قبل از انجام کار یا تحویل کالا یا خدمات گفته می‌شود و می‌تواند به‌عنوان یک تضمین برای انجام تعهد نیز تلقی شود

مزایای پرداخت مساعده برای کارفرمایان

پرداخت مساعده به کارکنان، مزایای قابل‌توجهی را برای کارفرمایان به ارمغان می‌آورد که عبارت‌اند از:

• رضایت شغلی: پرداخت مساعده، موجب ارتقای سطح رضایت شغلی در میان کارکنان می‌گردد.
• بهره‌وری: با رفع نیازهای مالی فوری، کارایی و بازدهی کارکنان افزایش می‌یابد.
• اعتماد: توجه به دغدغه‌های مالی کارکنان، روابط و اعتماد متقابل بین کارفرما و کارکنان را بهبود می‌بخشد.
• مالی: در سازمان‌های بزرگ، پرداخت بخشی از حقوق به‌صورت مساعده، تراکنش‌های مالی پایان ماه را کاهش می‌دهد.
• تصویر مثبت: این اقدام، به تقویت اعتبار و تصویر شرکت به‌عنوان یک کارفرمای حامی کمک می‌کند.

جمع‌بندی

در شرایط ناپایدار اقتصادی کنونی و چالش‌های پیشروی افراد، مساعده حقوق به‌عنوان راهکاری کارآمد برای رفع نیازهای مالی مطرح می‌گردد. این سازوکار، در مواجهه با بحران‌های غیرمترقبه، نقش بسزایی در کمک‌رسانی به افراد ایفا می‌کند. بقای این رویکرد، مستلزم تعریف دقیق شرایط اعطای مساعده و نظارت مؤثر بر فرایند درخواست‌ها است. اجرای دقیق و عادلانه این فرایند، ضمن کاهش مشکلات مالی کارکنان، به ایجاد محیط کاری حمایتی و سازنده در سازمان‌ها کمک شایانی خواهد نمود.

در نهایت استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری، مانند اوراش، فرایند ثبت و مدیریت مساعده را ساده‌تر کرده و شفافیت مالی بیشتری برای سازمان‌ها فراهم می‌آورد.

سؤالات متداول در مورد مساعده در قانون کار