کسورات حقوق و دستمزد تحلیل جامع

پرداخت حقوق و دستمزد، فعالیتی حیاتی در هر سازمان است. مبلغ خالص دریافتی کارکنان اغلب با مبلغ توافق شده متفاوت بوده که این امر ناشی از کسورات حقوق و دستمزد است. عدم آگاهی از انواع و نحوه محاسبه این کسورات می‌تواند منجر به نارضایتی و مشکلات قانونی شود؛ بنابراین، درک کامل این موضوع برای کارمندان و کارفرمایان ضروری است.

در این مقاله از سایت اوراش به تعریف کسورات پرداخته و انواع کسورات قانونی و توافقی را با استناد به قوانین کار و تأمین اجتماعی توضیح می‌دهیم.

تعریف کسورات

کسورات حقوق و دستمزد، مبالغی هستند که در زمان محاسبه فیش حقوقی، از حقوق ناخالص کارکنان کسر می‌گردند. این موضوع در ماده ۴۵ قانون کار تصریح شده و ناشی از عوامل زیر است:

• حکم یا مصوبه قانونی: مانند مالیات و بیمه.
• حکم مراجع قضایی: نظیر جریمه و بدهی.
• توافق کارگر و کارفرما: برای مثال، اقساط وام یا بیمه تکمیلی.

آگاهی از این کسورات اهمیت فراوانی دارد. برای کارگران و کارمندان، شفافیت در مورد مبالغ کسر شده، دلایل و میزان آنها، موجب کاهش نارضایتی و ابهامات می‌گردد. از سوی دیگر، کارفرمایان با شناخت مقررات مربوطه، قادر خواهند بود از بروز جریمه‌ها و مشکلات قانونی پیشگیری نمایند.

انواع کسورات حقوق و دستمزد

کسورات، به‌طورکلی، به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند که شامل کسورات توافقی و کسورات قانونی هستند. در ادامه این بخش، به بررسی دقیق‌تر هر یک از انواع کسورات خواهیم پرداخت.

کسورات توافقی

کسورات توافقی، همان‌طور که از نامشان پیداست، مبالغی هستند که بر اساس توافق دوجانبه بین کارگر و کارفرما از حقوق کسر می‌گردند. مبنای قانونی این نوع کسورات، ماده ۴۵ قانون کار است که تصریح می‌کند چنانچه کارگر به‌صورت کتبی یا شفاهی با کارفرما توافق نماید که مبلغ مشخصی به طور ماهانه از حقوق او برداشت شود، کارفرما موظف است در زمان محاسبه حقوق، آن را اعمال نماید. مهم است به این نکته توجه شود که توافق در این نوع کسورات، رکن اساسی و تعیین‌کننده است. برخی از مهم‌ترین نمونه‌های کسورات توافقی عبارت‌اند از:

• اقساط وام: بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها تسهیلات وام مسکن یا وام ضروری را به کارکنان خود ارائه می‌دهند. اقساط این وام‌ها، طبق توافق صورت‌گرفته بین کارمند و سازمان، به‌صورت ماهانه از حقوق ایشان کسر می‌گردد. این توافق معمولاً در قرارداد وام یا توافق‌نامه جداگانه‌ای ثبت می‌شود.
• بدهی به شرکت‌تعاونی: درصورتی‌که کارگر یا کارمند از شرکت‌تعاونی مربوطه خرید نسیه انجام داده باشد یا وامی دریافت کرده باشد، قسط مربوط به آن از فیش حقوقی وی کسر خواهد شد. این کسورات نیز بر اساس توافق اولیه بین کارمند و تعاونی صورت می‌گیرد.
• مساعده: مساعده به مبلغی اطلاق می‌شود که پیش از موعد رسمی پرداخت حقوق، به کارمند پرداخت می‌شود. این مبلغ در فیش حقوقی پایان ماه، به‌عنوان کسورات قید می‌گردد تا از مبلغ کل حقوق قابل‌پرداخت کسر شود.
• پیش‌پرداخت حقوق: پیش‌پرداخت حقوق، مشابه مساعده است، با این تفاوت که ممکن است در ابتدای دوره یا پیش از انجام کار به کارمند پرداخت شود. در انتهای ماه، کل مبلغ پیش‌پرداخت شده از حقوق کارمند کسر می‌شود.
• بیمه درمانی تکمیلی: بسیاری از شرکت‌ها، بیمه درمانی تکمیلی را به‌عنوان یک مزیت برای کارکنان خود ارائه می‌دهند. درصورتی‌که کارمندان تمایل به استفاده از این بیمه داشته باشند، هزینه مربوط به آن با موافقت ایشان از حقوقشان کسر می‌گردد.
• حق عضویت در نهادها: درصورتی‌که کارمند عضو صندوق تعاون، انجمن‌های صنفی و یا سایر نهادها باشد، حق عضویت وی، با درخواست و موافقت او، از حقوقش کسر خواهد شد.

کسورات قانونی

کسورات قانونی، در مقابل کسورات توافقی قرار می‌گیرند و مواردی هستند که بر اساس دستور صریح قانون یا حکم مراجع قضایی از حقوق افراد کسر می‌گردند. در این نوع کسورات، توافق بین کارفرما و کارگر نقشی ندارد؛ بلکه ضوابط و قوانین بالادستی، نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند. مهم‌ترین کسورات قانونی عبارت‌اند از:

• مالیات حقوق: مالیات‌بردرآمد حقوق، یکی از رایج‌ترین کسورات قانونی است که مطابق با مواد 82، 84 و 86 قانون مالیات‌های مستقیم، از حقوق افراد کسر می‌شود. سقف معافیت سالانه یا ماهانه در ابتدای هر سال توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود و مازاد بر آن، بر اساس نرخ‌های پلکانی یا مصوب، مشمول مالیات خواهد بود. کارفرما مکلف است مالیات کسر شده را به نمایندگی از سازمان امور مالیاتی از حقوق کارکنان خود بردارد و در سررسید مقرر به‌حساب دولت واریز کند.
• کسورات صندوق اجرا (اجراییات): اگر کارمندی بر اساس حکم دادگاه ملزم به پرداخت بدهی یا جریمه‌ای باشد و از پرداخت آن امتناع کند، کارفرما طبق حکم قضایی، مبالغ موردنظر را به‌صورت ماهانه از حقوق وی کسر کرده و به‌حساب مشخص شده (صندوق اجرا) واریز می‌نماید. البته مطابق مقررات، نمی‌توان بیشتر از حداقل مزد را برای این منظور کسر کرد تا معاش فرد به خطر نیفتد.
• بدهی به صندوق‌های قانونی: درصورتی‌که مراجع قانونی تشخیص دهند که فرد به نهادی بدهکار است و حکم قطعی صادر شود، کارفرما مکلف به اجرای حکم خواهد بود و مبلغ بدهی را از حقوق کارمند کسر و به‌حساب نهاد مربوطه واریز خواهد کرد.

جهت خرید نرم افزار به مشاوره نیاز دارید!؟

شماره تلفن همراه خود را وارد کنید کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.

نام و نام خوانوادگی(ضروری)

شماره همراه(ضروری)

Δ

نحوه محاسبات کسورات حقوق و دستمزد

محاسبه کسورات حقوق و دستمزد، فرایندی است که معمولاً در پایان هر ماه به‌منظور تعیین حقوق خالص پرداختی به کارکنان انجام می‌گیرد. این فرایند با محاسبه حقوق ناخالص آغاز شده و سپس با کسر کسورات قانونی و شخصی ادامه می‌یابد.

جدول نرخ‌ مالیات حقوق سال ۱۴۰۴

مالیات بر حقوق در سال 1404 بر دو محور اساسی استوار است. نخست، درصدی معین از درآمد مشمول مالیات قرار می‌گیرد که میزان آن تابع قوانین مالیاتی مصوب و شرایط انفرادی مودی است. دوم، وضعیت تاهل و تعداد افراد تحت تکفل، متغیرهایی هستند که به طور مستقیم بر میزان مالیات پرداختی اثر می‌گذارند.

ثبت سند حسابداری کسورات حقوق و دستمزد

ثبت سند حسابداری کسورات حقوق و دستمزد شامل ثبت بدهکاری حساب حقوق و دستمزد و بستانکاری حساب‌های مربوط به کسورات مانند بیمه سهم کارمند، مالیات، و سایر کسورات قانونی است. در ادامه به جزئیات بیشتری پرداخته خواهد شد.

ثبت کسورات حقوق و دستمزد در حسابداری

در ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد، علاوه بر محاسبه و پرداخت حقوق و مزایا، کسورات قانونی و قراردادی نیز از حقوق ناخالص کسر شده و به حساب‌های مربوطه واریز می‌شوند. این کسورات شامل موارد زیر است:

• بیمه سهم کارمند: درصدی از حقوق که توسط کارمند پرداخت می‌شود و به‌حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می‌گردد.
• مالیات بر حقوق: مبلغی که بر اساس قوانین مالیاتی از حقوق کارمندان کسر و به‌حساب سازمان امور مالیاتی واریز می‌شود.
• سایر کسورات: شامل کسورات مربوط به وام‌های دریافتی از شرکت، اقساط معوقه، مساعده، یا سایر موارد توافقی است.

ثبت سند حسابداری

برای ثبت سند حسابداری کسورات، مراحل زیر انجام می‌شود:

1. شناسایی هزینه حقوق و دستمزد: در این مرحله، کل هزینه حقوق و دستمزد به تفکیک پرسنل و با جزئیات مربوطه ثبت می‌شود.
2. محاسبه و ثبت کسورات: کسورات مختلف از حقوق ناخالص هر کارمند محاسبه و به‌صورت جداگانه ثبت می‌گردد.
3. محاسبه خالص پرداختی: مبلغ خالص پرداختی به هر کارمند (حقوق ناخالص منهای کسورات) محاسبه و ثبت می‌شود.
4. ثبت سند حسابداری: بدهکار: حساب حقوق و دستمزد بابت کل حقوق و مزایا

بستانکار

• حساب بیمه سهم کارمند (بابت کسورات بیمه)
• حساب مالیات بر حقوق (بابت کسورات مالیاتی)
• حساب‌های پرداختنی (بابت سایر کسورات)
• حساب موجودی نقد و بانک (بابت خالص پرداختی به کارکنان)

مثال

فرض کنید حقوق ناخالص یک کارمند 10,000,000 ریال است. کسورات شامل 7% بیمه سهم کارمند (700,000 ریال)، 10% مالیات (1,000,000 ریال) و 500,000 ریال مساعده است. ثبت حسابداری به شکل زیر خواهد بود:

بدهکار: حقوق و دستمزد 10,000,000 ریال

بستانکار:

• بیمه سهم کارمند 700,000 ریال
• مالیات بر حقوق 1,000,000 ریال
• مساعده 500,000 ریال
• موجودی نقد و بانک 7,800,000 ریال

کسورات حقوق بازنشستگی تأمین اجتماعی

کسورات بازنشستگی تأمین اجتماعی شامل کسرهایی است که از حقوق افراد مشمول قانون تأمین اجتماعی کسر و به‌حساب این سازمان واریز می‌شود. این کسورات شامل حق بیمه سهم بیمه‌شده و سهم کارفرما است که معمولاً به ترتیب ۲۳ و ۳۰ درصد حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه است.

کسورات حقوق بازنشستگی تأمین اجتماعی شامل موارد زیر است:

• حق بیمه سهم بیمه شده: این کسورات به طور معمول ۷ درصد از حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه است.
• حق بیمه سهم کارفرما: این کسورات به طور معمول ۲۰ درصد از حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه است.
• سهم بیمه شده بابت بیمه بیکاری: این کسورات 3 درصد از حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه است.
• سهم کارفرما بابت بیمه بیکاری: این کسورات 3 درصد از حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه است.
• سهم بیمه شده بابت درمان: این کسورات 1 درصد از حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه است.

جمع‌بندی

این مقاله به بررسی مفهوم کسورات حقوق و دستمزد پرداخته و انواع کسورات قانونی و توافقی را با استناد به قوانین کار و تأمین اجتماعی توضیح می‌دهد. در بخش‌های مختلف، نحوه محاسبه مالیات حقوق سال ۱۴۰۴، کسورات بیمه و بازنشستگی، اقساط وام، بیمه تکمیلی و سایر موارد کسر شده از حقوق کارکنان تشریح شده است. همچنین، ثبت حسابداری کسورات و ارائه مثال‌های عملی برای درک بهتر روند محاسبات مطرح گردیده است.

نرم‌افزار حقوق و دستمزد اوراش نیز می‌تواند در این فرآیند نقش کلیدی ایفا کند؛ چراکه با امکانات ویژه در ثبت خودکار کسورات، محاسبه مالیات و بیمه، و تهیه فیش حقوقی، باعث صرفه‌جویی در زمان، کاهش خطا و افزایش شفافیت در مدیریت منابع انسانی می‌شود. هدف مقاله، افزایش شفافیت برای کارکنان و کارفرمایان و پیشگیری از بروز مشکلات قانونی و مالیاتی است.