مرخصی استعلاجی چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

تعریف مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی به‌منظور حمایت از نیروی کاری طراحی شده است که به دلیل بیماری یا وقوع حادثه‌ای ناگوار توانایی انجام وظایف شغلی خود را ازدست‌داده است. این نوع مرخصی به فرد امکان می‌دهد تا دوران درمان و بهبودی خود را سپری کرده و پس از بازیابی کامل سلامت، به محل کار بازگردد.

مرخصی استعلاجی یکی از انواع مرخصی‌هایی است که تمامی کارکنان سازمان‌های دولتی و غیردولتی، همچنین افراد تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی، از آن برخوردار می‌شوند. بر اساس ماده ۵۹ قانون تأمین اجتماعی، تمامی افرادی که به دلیل عدم توانایی در انجام کار قادر به ادامه فعالیت نیستند، مشمول دریافت این نوع مرخصی خواهند بود.

شرایط دریافت مرخصی استعلاجی

ممکن است این سؤال برای افرادی که قصد استفاده از مرخصی استعلاجی سازمان تأمین اجتماعی را دارند مطرح شود که شرایط دریافت مرخصی استعلاجی چیست و افراد مبتلا به بیماری چگونه می‌توانند از این مرخصی استفاده کنند؟

بر اساس ماده ۵۹ قانون تأمین اجتماعی، بیمه‌شدگانی که به دلیل درمان یا توان‌بخشی به‌صورت موقت قادر به کار نیستند، درصورتی‌که موضوع به تأیید سازمان تأمین اجتماعی برسد و تحت پوشش بیمه باشند، می‌توانند از حقوق مرخصی استعلاجی یا غرامت دستمزد بهره‌مند شوند. شرایط اصلی برای دریافت مرخصی استعلاجی شامل موارد زیر است:

•  عدم اشتغال به کار در طول مرخصی: بیمه‌شده نباید در طول مرخصی استعلاجی به هیچ کاری مشغول باشد.
•  عدم دریافت دستمزد از کارفرما: فرد نباید بابت مدت مرخصی استعلاجی از کارفرمای خود حقوق یا دستمزدی دریافت کرده باشد.
•  عدم بازخرید، اخراج یا ازکارافتادگی: بیمه‌شده نباید بازخرید شده، اخراج شده یا ازکارافتاده باشد.
•  بیماری یا حادثه تأییدشده: مرخصی استعلاجی باید به دلیل بیماری، حوادث ناشی از کار، حوادث غیرکاری یا بیماری‌های شغلی باشد.
•  اگر بیمه‌شده به دلیل بیماری نیاز به استراحت مطلق یا بستری‌شدن داشته باشد و این موضوع بر اساس گواهی پزشک معالج تأیید شود، می‌تواند از مرخصی استعلاجی بهره‌مند گردد.
•  همچنین اگر فرد در تاریخ اعلام بیماری در حال کار یا در مرخصی استحقاقی باشد، امکان استفاده از مرخصی استعلاجی برای او وجود دارد.
•  طبق ماده ۶۲ قانون تأمین اجتماعی، درصورتی‌که بیمه‌شده به دلیل بیماری در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد از روز چهارم محاسبه و پرداخت می‌شود. به همین دلیل، مرخصی‌های استعلاجی کمتر از ۳ روز   مشمول دریافت غرامت دستمزد نمی‌شوند. پس از این مدت و در صورت داشتن شرایط لازم، حقوق مربوط به مرخصی استعلاجی به بیمه‌شده تعلق می‌گیرد.
•  نکته: تأیید گواهی بیماری و مرخصی استعلاجی توسط سازمان تأمین اجتماعی، برای پرداخت حقوق و غرامت دستمزد ضروری است.

مدت زمان مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی در قانون کار به مدت ۳ روز تعیین شده است. این مرخصی در صورت بستری‌شدن، با حقوق پرداخت می‌شود و جزو سابقه کار و بازنشستگی فرد محاسبه خواهد شد، اما غرامت دستمزد به وی تعلق نمی‌گیرد.

بیمه‌شده می‌تواند بر اساس شرایط خود و بدون محدودیت در دفعات، در طول سال از مرخصی استعلاجی استفاده کند. بااین‌حال، تعداد روزهایی که می‌تواند بدون بازگشت به کار و به طور پیوسته از این مرخصی بهره‌مند شود، تابع قوانین و مقررات مرخصی استعلاجی تأمین اجتماعی است.

درصورتی‌که مدت مرخصی موردنیاز فرد بیش از ۳ روز باشد، لازم است اقدامات زیر انجام شود:

• مرخصی تا ۷ روز در هر نوبت یا تا ۱۵ روز در طول سال: تنها تأیید پزشک معالج کافی است.
• مرخصی بیش از ۱۵ روز و کمتر از ۶۰ روز در طول سال: باید توسط پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی تأیید شود.
• مرخصی بیش از ۶۰ روز در سال: نیاز به بررسی و تأیید شورای پزشکی سازمان تأمین اجتماعی دارد.

همچنین، در طول مرخصی استعلاجی، بیمه‌شده نباید به شغلی مشغول شود. ضمن اینکه وی نباید ازکارافتاده باشد، اخراج شده باشد یا بازخریدی خود را انجام داده باشد.

حقوق و مزایای مرخصی استعلاجی

بر اساس قانون کار، پرداخت دستمزد مرخصی‌های استعلاجی به این صورت تقسیم می‌شود:

•  مرخصی کمتر از ۳ روز: پرداخت دستمزد بر عهده کارفرما است.
•  مرخصی بیش از ۳ روز: پرداخت دستمزد بر عهده سازمان تأمین اجتماعی است.
•  مبلغ دستمزد مرخصی استعلاجی، بسته به وضعیت بیمه‌شده، متفاوت است و جزئیات آن در ماده ۶۲ قانون تأمین اجتماعی ذکر شده است:
•  بیمه‌شدگان متکفل (دارای همسر، فرزند، پدر یا مادر تحت تکفل):
•  میزان دستمزد پرداختی در ایام مرخصی، معادل سه‌چهارم آخرین حقوق دریافتی فرد خواهد بود.
•  بیمه‌شدگان غیر متکفل (فاقد همسر، فرزند، پدر یا مادر تحت تکفل):
•  میزان دستمزد پرداختی در ایام مرخصی، معادل موسوم آخرین حقوق دریافتی فرد خواهد بود.
•  همه بیمه‌شدگان غیر متکفل در دوره‌های استعلاجی:
•  درصورتی‌که بیمه‌شده به‌عنوان غیر متکفل شناخته شود، باید نصف آخرین حقوق دریافتی خود را در ایام مرخصی دریافت کند.

مدارک لازم برای دریافت حقوق مرخصی استعلاجی

برای استفاده از مرخصی استعلاجی و دریافت حقوق مربوط به آن، ارائه مدارکی به سازمان تأمین اجتماعی ضروری است. این مدارک شامل موارد زیر می‌باشد:
• برگه تأیید گواهی استراحت پزشکی: این گواهی باید توسط سازمان تأمین اجتماعی صادر و تأیید شده باشد.
• اصل گواهی پزشکی: این گواهی توسط پزشک معالج صادر می‌شود و باید شامل اطلاعات ضروری باشد.
• استعلام وضعیت یا فرم معرفی به کار: این فرم باید توسط کارفرما تکمیل و ارائه گردد.
نکته مهم این است که گواهی پزشکی باید دارای اطلاعات کامل از جمله مهر و امضای پزشک معالج، مدت زمان استراحت تعیین‌شده، نوع بستری، روش درمان و سایر جزئیات مرتبط باشد. این اطلاعات برای پذیرش و تأیید مدارک ضروری هستند.

جمع بندی

در این مقاله با مرخصی استعلاجی آشنا شدیم. مرخصی استعلاجی یکی از حقوق قانونی بیمه‌شدگان است که باهدف حمایت از کارکنانی که به دلیل بیماری یا حادثه قادر به انجام کار نیستند، وضع شده است. استفاده از این مرخصی مستلزم رعایت شرایط خاصی نظیر عدم اشتغال به کار، عدم دریافت حقوق از کارفرما و تأیید بیماری توسط سازمان تأمین اجتماعی است. پرداخت دستمزد این مرخصی بسته به مدت آن، بر عهده کارفرما یا سازمان تأمین اجتماعی بوده و مبلغ آن بر اساس وضعیت تکفل بیمه‌شده تعیین می‌شود.

برای دریافت حقوق مربوط به مرخصی استعلاجی، ارائه مدارک لازم از جمله گواهی پزشکی تأییدشده، برگه معرفی به کار و برگه استراحت پزشکی ضروری است. این نوع مرخصی به افراد امکان می‌دهد تا بدون نگرانی از مشکلات مالی، دوران درمان و بهبودی خود را طی کرده و با سلامت کامل به فعالیت و کار بازگردند.

سوالات متداول

مرخصی استعلاجی چیست و چه تفاوتی با مرخصی استحقاقی دارد؟

مرخصی استعلاجی به دلیل بیماری یا حوادث ناگوار به کارکنان اعطا می‌شود تا دوره درمان خود را سپری کنند. اما مرخصی استحقاقی، مرخصی با حقوقی است که برای استراحت و تفریح در نظر گرفته می‌شود و نیازی به تأیید پزشکی ندارد.

چگونه می‌توان مرخصی استعلاجی دریافت کرد؟

برای دریافت مرخصی استعلاجی، گواهی پزشکی صادره از پزشک معالج باید به تأیید سازمان تأمین اجتماعی برسد. سپس بیمه‌شده باید مدارک لازم را به کارفرما و تأمین اجتماعی ارائه دهد.

چه مدارکی برای درخواست مرخصی استعلاجی لازم است؟

• گواهی استراحت پزشکی با مهر و امضای پزشک
• تأییدیه سازمان تأمین اجتماعی
• فرم معرفی به کار یا استعلام وضعیت از کارفرما

مدت زمان مجاز برای مرخصی استعلاجی چقدر است؟

مدت مرخصی استعلاجی به شرایط زیر بستگی دارد:

•  تا ۷ روز: تأیید پزشک معالج
•  ۸ تا ۶۰ روز: تأیید پزشک معتمد تأمین اجتماعی
• بیش از ۶۰ روز: تأیید شورای پزشکی تأمین اجتماعی

آیا در دوره مرخصی استعلاجی حقوق پرداخت می‌شود؟

بله، حقوق مرخصی استعلاجی بسته به مدت آن توسط کارفرما یا سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود. مرخصی‌های کمتر از 3 روز توسط کارفرما و بیشتر از 3 روز توسط تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.

تأثیر مرخصی استعلاجی بر سوابق بیمه و بازنشستگی چگونه است؟

مرخصی استعلاجی جزو سوابق بیمه و بازنشستگی محسوب می‌شود و حق بیمه آن توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.

آیا کارفرما می‌تواند با درخواست مرخصی استعلاجی مخالفت کند؟

خیر، در صورت تأیید مرخصی استعلاجی توسط سازمان تأمین اجتماعی، کارفرما موظف به پذیرش آن است.

مرخصی استعلاجی در قانون کار ایران چگونه تعریف شده است؟

بر اساس ماده 59 قانون تأمین اجتماعی، مرخصی استعلاجی به بیمه‌شدگانی تعلق می‌گیرد که به دلیل بیماری یا توانبخشی موقتاً قادر به کار نیستند.

آیا مرخصی استعلاجی شامل بیماری‌های روانی نیز می‌شود؟

بله، در صورتی که بیماری روانی توسط پزشک معالج تشخیص و گواهی صادر شود و سازمان تأمین اجتماعی آن را تأیید کند، شامل مرخصی استعلاجی خواهد بود.

در صورت بیماری طولانی‌مدت، چگونه می‌توان مرخصی استعلاجی را تمدید کرد؟

تمدید مرخصی استعلاجی نیازمند ارائه گواهی جدید از پزشک معالج و تأیید آن توسط پزشک معتمد یا شورای پزشکی تأمین اجتماعی است.

آیا مرخصی استعلاجی بر عیدی و پاداش تأثیر می‌گذارد؟

خیر، مرخصی استعلاجی تأثیری بر محاسبه عیدی و پاداش ندارد و این موارد طبق حقوق و مزایای عادی پرداخت می‌شود.

تفاوت مرخصی استعلاجی با مرخصی بدون حقوق چیست؟

مرخصی استعلاجی با حقوق است و برای بیماری یا حادثه استفاده می‌شود، در حالی که مرخصی بدون حقوق به درخواست کارکنان و با موافقت کارفرما، بدون پرداخت دستمزد اعطا می‌شود

آیا می‌توان در دوره مرخصی استعلاجی به کار پاره‌وقت پرداخت؟

خیر، طبق قانون، فرد در دوره مرخصی استعلاجی نباید به هیچ فعالیت شغلی مشغول شود.

نحوه محاسبه حقوق در دوره مرخصی استعلاجی چگونه است؟

حقوق مرخصی استعلاجی به صورت زیر محاسبه می‌شود:
• بیمه‌شدگان متکفل: سه‌چهارم آخرین حقوق
• بیمه‌شدگان غیرمتکفل: دو‌سوم آخرین حقوق
• بیمه‌شدگان مجرد: نصف آخرین حقوق

آیا مرخصی استعلاجی شامل کارگران قراردادی نیز می‌شود؟

بله، تمامی بیمه‌شدگان از جمله کارگران قراردادی در صورت تأیید تأمین اجتماعی می‌توانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند.

در صورت عدم تأیید مرخصی استعلاجی توسط تأمین اجتماعی، چه باید کرد؟

فرد می‌تواند با مراجعه به مراجع بالاتر در تأمین اجتماعی درخواست بررسی مجدد ارائه دهد یا از طریق شورای پزشکی اعتراض کند.

آیا مرخصی استعلاجی برای بیماری‌های مزمن نیز قابل استفاده است؟

بله، بیماری‌های مزمن در صورت نیاز به استراحت و درمان می‌توانند مشمول مرخصی استعلاجی شوند.

چگونه می‌توان از سوءاستفاده از مرخصی استعلاجی جلوگیری کرد؟

با تأیید گواهی پزشکی توسط پزشک معتمد تأمین اجتماعی و بررسی دقیق مدارک، می‌توان از سوءاستفاده جلوگیری کرد.

آیا مرخصی استعلاجی در دوران آزمایشی کار قابل استفاده است؟

بله، بیمه‌شدگان در دوران آزمایشی نیز در صورت تأیید بیماری می‌توانند از مرخصی استعلاجی بهره‌مند شوند.

نقش پزشک معتمد در تأیید مرخصی استعلاجی چیست؟

پزشک معتمد تأمین اجتماعی وظیفه بررسی و تأیید گواهی‌های پزشکی و صحت شرایط بیماری را بر عهده دارد.