صورت وضعیت پیمانکاری چیست؟

صورت وضعیت پیمانکاری سندی فنی است که دربردارنده گزارش‌های مالی و عملیاتی است. پیمانکار موظف است که در پایان پروژه یا هر زمان که کارفرما مشخص کند، صورت وضعیت پیمانکاری را تسلیم کند. این سند به سه دسته موقت، ماقبل قطعی و قطعی تقسیم می‌شود.

تنظیم صورت وضعیت پیمانکاری ازاین‌جهت حائز اهمیت است که مدیران و کارفرماهای پروژه را در جریان روند پیشرفت پروژه و جزئیات آن قرار می‌دهد. پیمانکار موظف است این سند را در زمان‌های مشخصی به کارفرما ارائه بدهد تا کارفرما بتواند برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات لازم جهت مدیریت پروژه را انجام بدهد. علاوه بر این، کارفرما به کمک صورت وضعیت پیمانکاری، می‌تواند هزینه‌ها و مخارج پروژه را نیز برآورد کند. درصورتی‌که قصد دارید با صورت وضعیت پیمانکاری و انواع آن بیشتر آشنا شوید، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.

صورت وضعیت پیمانکاری چیست؟

صورت وضعیت درواقع سندی فنی و حاوی گزارش‌های مالی و عملیاتی است که مقدار کار انجام‌شده در مقطع زمانی مشخصی را تعیین و مبلغی که باید به‌ازای آن پرداخت شود را مشخص می‌کند. در نهایت و در پایان پروژه یا هرزمانی که کارفرما تعیین کند، صورت وضعیت پیمانکاری، توسط پیمانکار و به‌منظور اطلاع‌رسانی و تسویه‌حساب هزینه‌ها برای کارفرما فرستاده می‌شود. صورت وضعیت پیمانکاری بر اساس زمان مطالبه و تحویل به سه دسته تقسیم می‌شود:

• صورت وضعیت موقت
• صورت وضعیت ماقبل قطعی
• صورت وضعیت قطعی

مراحل رسیدگی به‌ صورت وضعیت‌ها و تصویب آنها در حسابداری پیمانکاری جزئیات و پیچیدگی‌های مختص به خود را دارد که در ادامه این مطلب با آنها آشنا خواهید شد.

پیمانکار کیست؟

به زبان ساده، پیمانکار شخصی حقیقی یا حقوقی است که با کارفرما به طور مستقیم وارد قرارداد می‌شود و مسئولیت کامل اجرای پروژه یا عملیات خاصی را به عهده می‌گیرد. معمولاً یک شرکت، سازمانی دولتی یا موسسه‌ای غیردولتی کارفرمای طرف قرارداد پیمانکار است. عموماً پیمانکاران به سه دسته اصلی، فرعی و خصوصی تقسیم‌بندی می‌شوند؛ پیمانکاران اصلی به طور مستقیم با کارفرما در ارتباط‌اند و پیمانکاران غیرمستقیم توسط پیمانکاران اصلی به کار گرفته می‌شوند. پیمانکاران تخصصی نیز همان‌طور که از اسمشان پیداست در زمینه‌های خاصی تخصص دارند. به طور خلاصه و در یک نگاه، برخی از وظایف مهم پیمانکاران عبارت‌اند از:

• دریافت و بررسی مشخصات پروژه از کارفرما
• برنامه اجرا و مدیریت پروژه
• استخدام و به‌کارگیری نیروها برای پیشبرد پروژه
• تأمین منابع، تجهیزات و ابزار موردنیاز برای پروژه
• نظارت بر روند انجام پروژه و اطمینان از اینکه پروژه مطابق قرارداد پیش می‌رود
• تحویل پروژه و صورت وضعیت پیمانکاری به کارفرما

انواع صورت وضعیت پیمانکاری

صورت وضعیت پیمانکاری در حسابداری پیمانکاری، به سه دسته صورت وضعیت موقت، ماقبل قطعی و قطعی تقسیم می‌شود. در ادامه هر یک از این سه نوع صورت وضعیت را با جزئیات بیشتری بررسی خواهیم کرد.

صورت وضعیت موقت یعنی چه؟

صورت وضعیت موقت، صورت وضعیتی است که در آن پیشرفت کارها و فعالیت‌های انجام شده توسط پیمانکار تا تاریخ مشخص، به همراه مقدار مصالح و تجهیزاتی که مصرف شده است، به شکل موقت گزارش می‌شود. صورت وضعیت موقت به‌منظور انتقال اطلاعات جاری پروژه و میزان پیشرفت کار به کارفرما اهمیت فراوانی دارد.

عواقب عدم تحویل به‌موقع صورت وضعیت موقت چیست؟

با استناد به تبصره ۳ ماده ۳۷ شرایط عمومی پیمان؛ اگر پیمانکار در موعد مقرر صورت وضعیت موقت را تهیه نکند و به مهندس ناظر تحویل ندهد، مهندس مشاور پروژه با اخذ تایید از سمت کارفرما و با هزینه پیمانکار می‌تواند اقدام به تهیه آن بکند.

صورت وضعیت ماقبل قطعی چیست؟

صورت وضعیت ماقبل قطعی نوعی صورت وضعیت‌های  پیمانکاری محسوب می‌شود. در صورت وضعیت ماقبل قطعی، وضعیت و میزان پیشرفت کارها به نحوی گزارش می‌شود که پیشرفت کلی پروژه قابل تخمین باشد، اما هنوز به تأیید نهایی نرسیده باشد. در مواردی که تعیین مبالغ قطعی دشوار است و به آسانی ممکن نیست، استفاده از صورت وضعیت ماقبل قطعی بسیار مفید است.

صورت وضعیت قطعی یعنی چه؟

صورت وضعیت قطعی، نوعی از صورت وضعیت است که به‌عنوان یکی اساسی‌ترین سندهای مالی به شمار می‌رود و به‌منظور تعیین پرداخت‌ها به پیمانکار استفاده می‌شود. در این نوع صورت وضعیت، پس از بررسی‌های دقیق و تأیید صورت وضعیت، وضعیت کارها به‌صورت قطعی به کارفرمای پروژه گزارش می‌شود.

صورت وضعیت تأییدشده چیست؟

صورت وضعیت قطعی در وهله اول باید به تأیید مشاور پروژه یا گروه مشاوران برسد و پس از آن می‌تواند در دسترس قرار بگیرد. درصورتی‌که مبالغ درج شده در صورت وضعیت قطعی تأیید نشود، این صورت وضعیت از اعتبار ساقط می‌شود و دیگر معتبر نخواهد بود؛ بنابراین صورت وضعیت تأیید شده عبارت است از صورت وضعیتی که تمامی نکات و سلسله‌مراتب ضروری را رعایت کرده و در بازرسی‌ها مشکلی و نقصی نداشته باشد. این صورت وضعیت پس از برآورده‌شدن تمام شرایط و در صورت نبود مشکل، پرداخت می‌شود.

صورت وضعیت تجمیعی چیست؟

پیمانکاران موظف‌اند در پایان هر ماه گزارشی از وضعیت و میزان پیشرفت کار و هزینه‌های انجام شده تا تاریخ مشخص تهیه و به کارفرمای پروژه تحویل بدهند؛ این صورت وضعیت به معنای صورت وضعیت تجمیعی است. به زبان ساده‌تر، صورت وضعیت‌های تجمیعی یعنی تمام صورت وضعیت‌هایی که به شکل تجمعی توسط پیمانکار تهیه می‌شوند.

چه مواردی در صورت وضعیت ثبت می‌شود؟

به طور خلاصه، مواردی که در صورت وضعیت پیمانکاری ثبت می‌شوند عبارت‌اند از:

• شناسه: شناسه شامل موضوع پیمان، تاریخ و مدت پیمان، مشخصات پیمانکار پروژه، مشخصات مشاور پروژه و تمامی مفاد توافق شده در قرارداد است. شناسه در صفحه اول صورت وضعیت قرار می‌گیرد.
• ریزمتره: ریزبه‌ریز و جزئیات کامل کارهای انجام شده در طول پروژه باید در فایلی با عنوان ریزمتره ذخیره شود. جزئیات ذکر تمامی فعالیت‌های انجام شده در صورت وضعیت برعهده مهندس مترور است.
• خلاصه متر: خلاصه متره در واقع خلاصه‌ای از مقادیر ریزمتره است و فایلی است که از ریزمتره استخراج می‌شود.
• مستندات: مستندات شامل مواردی از قبیل صورت‌جلسه‌ها، دستورات کارها و ابلاغیه‌های دریافتی از سمت کارفرما است که به‌عنوان مستند در این قسمت از صورت وضعیت درج می‌شود. مستندات یکی مهم‌ترین موارد در تدوین صورت وضعیت پیمانکاری به شمار می‌رود.
• ریز مالی: ریز مالی عبارت است از صورت وضعیت‌های قطعی به همراه توضیحات و گزارش‌های کامل و جامعی از هزینه‌های پروژه از ابتدا. پس از برآورد و تخمین ریزمتره و خلاصه متره، نوبت به تهیه ریز مالی می‌رسد.
• اقلام فاکتوری: در این بخش از صورت وضعیت پیمانکار موظف است شرح مختصری از کار انجام شده، واحد آن، مقدار و فاکتور ارائه شده را قید کند. به‌عبارت‌دیگر، در صورت انجام هرگونه کار فاکتوری، مشخصات کامل آن به همراه فاکتور مربوطه در صورت وضعیت ذکر خواهد شد.
• خلاصه مالی کل یا روکش مالی: خلاصه مالی همان‌طور که از اسمش پیداست، خلاصه از برآوردهای مالی کل پروژه است. این بخش از صورت وضعیت پیمانکاری، بر اساس ریز مالی تهیه می‌شود.

نمونه صورت وضعیت پیمانکاری

نحوه ثبت صورت وضعیت در نرم‌افزار حسابداری

ثبت حسابداری صورت وضعیت در دفاتر پیمانکار

ثبت حسابداری صورت وضعیت در دفاتر کارفرما

ارسال صورت وضعیت پیمانکاری در سامانه مودیان:

تا پیش‌ازاین، به‌منظور ثبت در سامانه مودیان صورت وضعیت‌ها، صدور یک صورت‌حساب فروش به‌ازای هر صورت وضعیت تأیید شده، ضروری بود؛ اما اخیراً با بروز رسانی سامانه مودیان، امکان ایجاد شناسه قرارداد فراهم شده و به افراد اجازه می‌دهد تا در قراردادهایشان یک شناسه قرارداد را ذکر کنند. بدین ترتیب افراد در زمان ثبت صورت وضعیت پیمانکاری باید شناسه قرارداد را درج نمایند. به طور خلاصه مراحل دریافت شناسه قرارداد به شرح زیر است:

1. ورود به قسمت «کارپوشه» در سامانه مودیان
2. انتخاب گزینه «پیمانکار» در قسمت «مدیریت قراردادها»
3. ورود اطلاعات کارفرمای موردنظر در سامانه و تأیید طرف قرارداد
4. مشخص‌کردن نوع معاهده و تاریخ آن و تأیید اطلاعات مربوط به قرارداد
5. واردکردن مبلغ پیش‌پرداخت در صورت دریافت آن از کارفرما
6. تأیید اطلاعات وارد شده از جانب خود و ثبت نهایی اطلاعات

در نهایت، پس از انجام مراحل ذکر شده، یک شناسه قرارداد برای فرد ایجاد می‌شود که می‌تواند آن را برای ثبت صورت وضعیت پیمانکاری در سامانه مودیان استفاده کند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله با صورت وضعیت پیمانکاری و اهمیت آن در حسابداری پیمانکاری آشنا شدیم و انواع آن را نیز بررسی کردیم؛ مواردی که در این سند ثبت می‌شوند را برشمردیم و در انتها نیز نحوه ثبت صورت وضعیت در نرم افزار حسابداری را شرح دادیم.

سؤالات متداول