سود عملیاتی و غیرعملیاتی؛ تفاوت‌ها و نحوه محاسبه

سود عملیاتی که از سود ناخالص مشتق می‌شود، درآمد باقی‌مانده‌ای است که پس از کسر تمامی هزینه‌ها به دست می‌آید. در این مطلب با سود عملیاتی و سود غیرعملیاتی و تفاوت‌های این دو مفهوم آشنا می‌شویم.

یک مرور کلی بر سود عملیاتی و غیرعملیاتی (سود ناخالص، سود عملیاتی و درآمد خالص)

سود ناخالص، سود عملیاتی و درآمد خالص در صورت سود و زیان یک شرکت منعکس می‌شوند و هر یک از این شاخص‌ها سود را در مراحل مختلف چرخه تولید و فرایند کسب درآمد نشان می‌دهند

درحالی‌که درآمد نشان‌دهنده جریان نقدی مثبت به داخل یک کسب‌وکار است، شیوه محاسبه درآمد خالص پیچیده‌تر است. سود معمولاً به پولی اطلاق می‌شود که پس از پرداخت هزینه‌ها باقی می‌ماند، اما سود ناخالص و سود عملیاتی به زمانی بستگی دارد که درآمدها و هزینه‌های مشخصی به ثبت برسند.

درآمد خالص در مقابل درآمد ناخالص

• درآمد خالص برابر است با مجموع فروش یک شرکت منهای هزینه‌هایی مانند بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن (COGS)، هزینه‌های فروش، عمومی و اداری، هزینه‌های عملیاتی، استهلاک، بهره و مالیات.
• در مقابل، درآمد ناخالص برابر است با مجموع درآمدهای یک شرکت منهای بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن (COGS).

کسب‌وکارها معمولاً از درآمد ناخالص به‌جای درآمد خالص استفاده می‌کنند تا عملکرد محصولات خاص خود را بهتر ارزیابی کنند.

صورت سود و زیان

هر سه شاخص مالی سود ناخالص، سود عملیاتی و درآمد خالص در صورت سود و زیان یک شرکت درج می‌شوند و ترتیب ظاهرشدن آن‌ها اهمیت و رابطه‌شان را نشان می‌دهد.

خط بالای صورت سود و زیان، درآمد ناخالص شرکت یا درآمد حاصل از فروش کالاها یا خدمات را نشان می‌دهد. با استفاده از رقم درآمد، هزینه‌های مختلف و جریان‌های درآمدی جایگزین به آن اضافه یا از آن کسر می‌شوند تا سطوح مختلف سود محاسبه شود.

سود ناخالص

سود ناخالص برابر است با درآمد کل منهای هزینه‌های مستقیم مرتبط با تولید کالاهای فروخته شده که به آن بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن (COGS) گفته می‌شود. بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن شامل هزینه‌های مستقیم کار، مواد اولیه یا مواد خام، و بخشی از هزینه‌های سربار تولید مرتبط با واحد تولیدی است.

بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن شامل هزینه‌های غیرمستقیم، مانند هزینه‌های دفتر مرکزی شرکت، نمی‌شود. این بهای تمام‌شده مستقیماً بر سود ناخالص شرکت تأثیر می‌گذارد؛ سود ناخالص نشان‌دهنده درآمدی است که پس از محاسبه هزینه‌های تولید برای تأمین سایر نیازهای کسب‌وکار باقی می‌ماند. بااین‌حال، سود ناخالص شامل هزینه‌های بدهی، مالیات یا سایر هزینه‌های لازم برای اداره شرکت نمی‌شود.

سود عملیاتی

سود عملیاتی که از سود ناخالص مشتق می‌شود، درآمد باقی‌مانده‌ای است که پس از کسر تمامی هزینه‌ها به دست می‌آید. به سود عملیاتی، درآمد عملیاتی یا سود قبل از بهره و مالیات (EBIT) نیز گفته می‌شود. EBIT ممکن است شامل درآمدهای غیرعملیاتی نیز باشد، درحالی‌که سود عملیاتی چنین درآمدهایی را در نظر نمی‌گیرد. اگر یک شرکت درآمد غیرعملیاتی نداشته باشد، EBIT و سود عملیاتی یکسان خواهند بود.

علاوه بر بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن (COGS)، هزینه‌های ثابت مانند اجاره و بیمه و هزینه‌های متغیر مانند حمل‌ونقل، حقوق و دستمزد، قبوض خدماتی، و استهلاک دارایی‌ها در سود عملیاتی لحاظ می‌شوند. سود عملیاتی شامل هزینه‌های پرداخت بهره بدهی‌ها، مالیات یا درآمدهای اضافی ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها نمی‌شود.

درآمد خالص

سود یک شرکت به عنوان درآمد خالص یا سود خالص شناخته می‌شود. درآمد خالص در آخرین خط صورت سود و زیان قرار می‌گیرد. درآمد خالص نشان‌دهنده کل درآمد باقی‌مانده پس از محاسبه تمامی جریان‌های نقدی، چه مثبت و چه منفی، است.
برای محاسبه درآمد خالص، از رقم سود عملیاتی استفاده شده و هزینه‌های بدهی مانند بهره وام‌ها، مالیات و موارد هزینه‌ای غیرمعمول (مانند خرید تجهیزات) از آن کسر می‌شود. همچنین، تمامی درآمدهای اضافی از عملیات‌های فرعی یا سرمایه‌گذاری‌ها و پرداخت‌های یکباره مانند فروش دارایی‌ها به آن افزوده می‌شود.

جمع بندی

سود ناخالص، سود عملیاتی و درآمد خالص در صورت سود و زیان شرکت نشان داده می‌شوند. هر یک از این موارد، نشان‌دهنده سود در مراحل مختلف چرخه تولید هستند.

سود ناخالص برابر است با درآمد کل منهای بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن (COGS). از سود ناخالص، سود عملیاتی یا درآمد عملیاتی به‌عنوان درآمد باقی‌مانده پس از محاسبه تمامی هزینه‌ها به‌علاوه بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفتن به دست می‌آید. درآمد خالص در حقیقت درآمد شرکت پس از محاسبه تمامی جریان‌های نقدی، چه مثبت و چه منفی، است.

سوالات متداول