علم اکچوئری

معنای لغوی علم اکچوئری بیم سنجی و مدیریت ریسک می باشد. این علم مرجعی اساسی برای فعالیتهای مالیست که با محاسبه ریسک اجرای پروژه موفقیت یا شکست انجام پروژه را محاسبه می کند و با استفاده از ریاضیات، احتمال و آمار از طریق پیش بینی فراوانی و شدت مورد انتظار کنترل و وقوع ریسک را به رخ می کشد.
در دنیایی که در آن عنصر عدم اطمینان بیداد می کند، با توجه به تغییر شرایط و امکان ایجاد ریسک های جدید، کشف راههای خلاقانه برای مواجهه با آن ها به شدت احساس می شود. علم اکچوئری بینشی صحیح از ریسک (امکان پذیری یک رخداد نامطلوب) در کسب و کارها را ایجاد می کند که از طریق آن می توان اطمینان نسبی به سرمایه گذاری ها حاصل کرد. نکته مهم اینجاست که تداوم شرکت ها در صورت عدم شناسایی صحیح و عدم کنترل ریسک، ممکن است به مخاطره بیفتد.
همانطور که می دانیم آینده همواره با عدم قطعیت همراه است متغیرهایی مانند متغیرهای جمعیتی مالی و اقتصادی که همواره برای بشر نامطلوب است. اکچوئرها متفکرترین استراتژیست های چند مهارتی هستند که توانایی و تسلط لازم بر این علم محاسباتی و تعادل بین هزینه و درآمد سال آتی را دارند. آنها طراحانی خلاق جهت کاهش وقوع مخاطرات، ارزیابی وقوع رخدادها و کاهش اثرات حوادث نامطلوب هستند.
اکچوئرها به دلیل تاثیرگذاری فراوان در زمینه های مختلف به تصمیم گیری های کلان در تیم های مدیریتی نقش ایفاء می کنند و در تحلیل برنامه های آتی سازمان سکاندار هستند و مشارکت در رفاه مالی اقتصادی و تامین امنیت روانی برای جامعه توسط آنها غیرقابل انکار است.
در نوشتن و طراحی منشور اخلاقی اکچوئریست ها صداقت، اعتماد، عدالت و انصاف، قابلیت مدیریت و تصمیم گیری در چالش ها و بحران ها، رازداری، استقلال عمل در رای و نظر، دارای تضاد منافع باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
تربیت اکچوئرها در ایران از سال 1372 در دانشگاه شهید بهشتی و از سال 1382 در موسسه آموزش عالی بیمه اکو در مقطع ارشد آغاز شده است.
انجمن های اکچوئری در ایران انجمن محاسبات بیمه و مالی ایران (Actuarial Society of Iran) و انجمن مهندسان مالی ایران (Iranian Financial Engineering Association (IFEA(2011) می باشد. این انجمن ها چه به صورت بین المللی و چه به صورت داخلی نقش کلیدی در توسعه این علم و به اشتراک گذاری تجربیات مربوط به آن را برعهده دارند. از اهداف این انجمن ها می توان به آموزش، انجام پژوهش های علمی و فرهنگی، انتشار کتب و نشریات مربوطه و برگزاری گردهمایی های علمی نام برد.

نقش علم اکچوئری در صنایع مختلف :

–    صنعت بیمه : این صنعت بزرگترین فعالیت اکچوئرها را شامل می شود. آنها وظیفه محاسبه  هزینه پذیرش ریسک، محاسبه و تحلیل نرخ های محصولات بیمه ای، محاسبه قیمت برای محصولات بیمه ای جدید، اصلاح آیین نامه ها و دستورالعمل های قدیمی و تدوین ایین نامه ها و دستورالعمل های جدید، محاسبه توان گری شرکت های بیمه ای را برعهده دارند.
شورای عالی بیمه در اجرای ماده 17 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری و به استناد ماده 114 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، اکچوئر رسمی بیمه را اینطور تعریف می کند : شخص حقیقی یا حقوقی است که پروانه فعالیت اکچوئری او طبق مفاد این آیین نامه به تایید بیمه مرکزی می رسد.
از مهم ترین وظایف اکچوئرهای رسمی بیمه میتوان به مبانی نرخ گذاری و تعیین حق بیمه – نحوه ذخیره گیری و کفایت آن – نحوه محاسبه نسبت به توانگری مالی و صحت آن – نحوه پذیرش و نگهداری ریسک و کفایت پوشش های اتکایی نام برد.

–    شرکت های سهامی و بورس : بورس به عنوان یک بازار سرمایه ای نقش مهمی در تجهیز منابع پس انداز ایفاء می کند. با توسعه اقتصاد هر کشور، بازار بورس و اوراق بهادار بخش عظیمی از این پس اندازها را به سوی سرمایه گذاری در بنگاههای تولیدی و اقتصادی هدایت می کند. نقش اکچوئرها در شرکت های سهامی نیز محاسبه تعادل بین درآمد و هزینه های سال آتی و کنترل و مدیریت ریسک دارایی ها در این نوع بازار می باشد. در برآورد محاسبات ریسک سرمایه گذاری سهام از شاخص قیمت بازار بورس و اراق بهادار تهران استفاده می شود.
مسلما با این براوردها و محاسبات می توان افزایش خرید سهام در این شرکت ها را پیش بینی کرد و حتی بزرگ شدن سهم این بازار را در اقتصاد کشور تخمین زد.

–    بانک ها و موسسات اعتباری : در این صنعت هم به صورت ویژه از علم اکچوئرال (ACTUARIAL) به بررسی برآوردهای مالی و محاسبات تعادلی بین در آمد و هزینه سال آتی صندوق های مالی و بانک ها پرداخته می شود. این صنعت وظیفه ارزیابی ریسک ها و حل مشکلات آماری و مالی مربوط به آن به عهده اکچوئرها می باشد.

–    موسسات و صندوق های بازنشستگی : علم اکچوئری در این صنعت از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا اکچوئرها با استفاده از علم و مهارت خود حسابداری طرح های مزایای بازنشستگی را عملیاتی می کنند و روش مورد ارزیابی شده خود را جهت جمع آوری اطلاعات و ارائه این اطلاعات به کارفرمایان در پروژه های مربوطه و براورد تامین مالی وجوه و تعهدات موردنیاز در اجرای طرح های مختلف بازنشستگی را به کار می برند.
طبق استاندارد شماره 27 در زیر ترازنامه و یادداشت های توضیحی ارزش فعلی مزایای بازنشستگی باید افشا شود.
طبق بند 5 همین استاندارد ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری عبارتست از : ارزش فعلی پرداختهای موردانتظار به اعضای طرح بابت سنوات خدمت گذشته آنان که بر مبنای مفروضات اکچوئری محاسبه می شود. خالص داراییهای طرح (ارزش ویژه طرح) عبارتست از داراییهای طرح منهای بدهی های آن غیر از ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری.
امید است در کشور ماهم برنامه ریزی برای ریسک مالی آینده توسط حرفه اکچوئرال و ویژگی ها و ظرافت های آن به گونه شایسته ای شناخته شود و توسعه پیدا کند و جایگاه خود را در رده های مدیریتی کلان کشور به دست آورد.