سامانه مودیان اوراش
راهکار دورکاری اوراش
اپلیکیشن های موبایل
وب سرویس اوراش
ویژه اصناف و مشاغل
صورت های مالی چیست؟
صورت های مالی در حقیقت مواردی از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و یادداشت‌های توضیحی را شامل می‌شوند. آنالیز این صورت‌ها، مدیران شرکت‌ها، صاحبان سرمایه، سرمایه‌گذاران و بستانکاران را از شرایط مالی گذشته، اکنون و آینده شرکت‌های سهامی موردنظرشان آگاه می‌کند و امکان قضاوت و تصمیم‌گیری را به آنها می‌دهد. به دیگر سخن، به‌صورت خلاصه مجموعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و عملیات تأمین مالی را به‌عنوان صورت‌وضعیت مالی می‌شناسند. صورت های مالی اساسی گزارش‌هایی مهم و اطلاعات پرکاربردی را در خود دارند و می‌توان از این اطلاعات آنها به‌منظور سرمایه‌گذاری و افزایش اعتبار استفاده کرد.
انواع صورت های مالی
صورت وضعیت مالی یا ترازنامه
ترازنامه یا صورت‌وضعیت مالی منعکس‌کننده شرایط مالی کسب‌وکار در یک‌لحظه مشخص از زمان است، از همین رو، آن را صورت‌وضعیت مالی می‌نامند. عناصر صورت‌های مالی ترازنامه و گزارش حسابداری در فرمول زیر خلاصه می‌شود:
بدهی+ حقوق صاحبان سهام = دارایی
موارد فوق در ترازنامه، نشانگر دارایی، بدهی و سرمایه‌های شرکت در هر لحظه هستند. در ترازنامه مجموع دارایی‌ها باید با جمع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام مساوی باشد، در حقیقت حقوق صاحبان سهام که حقوق مالکانه نیز نام دارد برابر است با تفاوت دارایی‌ها و بدهی‌ها و معادل خالص دارایی‌ها.
در صورت‌وضعیت ترازنامه، دارایی‌ها به ترتیب میزان نقدشوندگی از کم به زیاد مرتب می‌شوند، در ترازنامه، ابتدا دارایی‌ها، بدهی‌ها و در انتها نیز حقوق صاحبان سهام به شکل ستونی گزارش می‌شود. در ترازنامه، دارایی‌ها و بدهی‌ها بر اساس طبقه‌بندی دارایی‌ها و بدهی‌های جاری، دارایی‌های ثابت و بدهی‌های غیرجاری تقسیم می‌شوند.
صورت‌حساب مالی سود و زیان
صورت سود و زیان با نمایش جنبه‌های مختلف درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده مانند درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی، ابزاری مناسب برای ارائه دقیق سود یا زیان خالص در طول دوره مالی است. از میان هزینه‌های به‌کاررفته در این صورت مالی می‌توان به مواردی از قبیل بهای تمام‌شده کالا، هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های غیرعملیاتی و هزینه‌های مالی اشاره کرد. موارد زیر باید به ترتیب در صورت سود و زیان جامع ارائه شوند:
۱. سود یا زیان خالص دوره بر اساس صورت سود و زیان
۲. سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده به‌صورت جداگانه
۳. تعدیلات سنواتی
۴. درآمدها و هزینه‌های تحقق‌نیافته‌ای که ناشی از تغییرات ارزش دارایی‌ها و بدهی‌هایی هستند که به طور مستمر نگهداری می‌شوند تا واحد تجاری بتواند به عملیات خود ادامه دهد. این درآمدها و هزینه‌ها که بر اساس استانداردهای حسابداری مستقیماً به حقوق صاحبان سرمایه منظور می‌شوند (مانند درآمدها و هزینه‌های حاصل از تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت مشهود)، تنها در صورت سود و زیان جامع گزارش می‌شوند.
صورت سود و زیان تمامی درآمدها و هزینه‌های یک شرکت را در طول یک دوره مالی مشخص نمایش می‌دهد و به‌عنوان شاخصی از عملکرد شرکت، نتایج تصمیمات مالی مدیران و سهام‌داران را بازتاب می‌دهد. این صورت مالی، عملکرد یک مؤسسه را از لحاظ میزان سود یا زیان برای دوره مالی معین نشان می‌دهد.
با تهیه صورت سود و زیان، می‌توان تصمیمات مالی مؤثرتری برای برنامه‌های آینده شرکت اتخاذ نمود. درآمدها و هزینه‌ها تنها زمانی در این صورت مالی منعکس نمی‌شوند که مطابق با استانداردهای حسابداری به طور مستقیم به‌حساب حقوق صاحبان سرمایه منتقل شوند. بر اساس استانداردهای گزارشگری مالی، صورت سود و زیان باید حداقل شامل موارد زیر باشد:
۱. درآمدهای عملیاتی
۲. هزینه‌های عملیاتی
۳. سود یا زیان عملیاتی
۴. هزینه‌های مالی
۵. سایر درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی
۶. مالیات‌بردرآمد
۷. سود یا زیان فعالیت‌های عادی
۸. اقلام غیرمترقبه
۹. سود یا زیان خالص
هدف از تهیه این صورت مالی، نمایش تمامی درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده طی دوره مالی است، با تمرکز بر درآمدها و هزینه‌های عملیاتی. آموزش تهیه صورت سود و زیان نیز یکی از مباحث اساسی در دوره‌های حسابداری است.
صورت مالی جریان وجوه نقد
اطلاعات ارائه‌شده در صورت‌های جریان وجوه نقد درباره روش‌های ایجاد و مصرف وجه نقد توسط واحد تجاری بسیار مهم هستند. در حسابداری تعهدی، معمولاً سود خالص با خالص جریان‌های نقدی هماهنگ می‌شود و گزارش‌گیری دوره‌ای از جریان‌های ورودی و خروجی وجه نقد ضرورت دارد. صورت جریان وجوه نقد، افزایش یا کاهش مبلغ وجه نقد ناشی از معاملات با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل و همچنین سایر رویدادها را نمایش می‌دهد. صورت جریان وجوه نقد از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
۱. فعالیت‌های عملیاتی: در این بخش، ورودی و خروجی وجوه نقد مربوط به فعالیت‌های عمده و عادی شرکت نشان داده می‌شود. این شامل وجوه نقد دریافتی از فروش، پرداخت‌های به‌عنوان هزینه‌ها، پرداخت حقوق و دستمزد، مواد و اموال و… می‌باشد.
۲. فعالیت‌های سرمایه‌ای: در این بخش، ورودی و خروجی وجوه نقد مرتبط با خریدوفروش دارایی‌های ثابت و سرمایه‌گذاری‌های مهم شرکت نمایش داده می‌شود.
۳. فعالیت‌های تأمینی: این بخش شامل ورودی و خروجی وجوه نقد مرتبط با تأمین مالی شرکت از منابع خارجی مانند وام‌ها و سایر منابع مالی خارجی است.
صورت سود و زیان یک دوره
این نوع صورت سود و زیان فقط برای یک دوره زمانی خاص (مثلاً یک سال مالی) تهیه می‌شود. این صورت مالی نشان‌دهنده درآمدها، هزینه‌ها، سود و زیان خالص شرکت در آن دوره زمانی است. صورت سود و زیان یک دوره به مدیران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا عملکرد مالی شرکت را در آن دوره ارزیابی کنند.
صورت سود و زیان تجمیعی
این نوع صورت سود و زیان شامل اطلاعات مالی اجمالی برای تمام دوره‌های مالی پیاپی یک شرکت است. در واقع، صورت سود و زیان تجمعی یک تجمیع از صورت سود و زیان چندین دوره مالی است. این صورت مالی به مدیران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا روند کلی عملکرد مالی شرکت را در طول زمان بررسی و تحلیل کنند و از تغییرات و توسعه‌های شرکت آگاه شوند.
اهداف تهیه صورت های مالی
ارائهٔ اطلاعات مفید و شفاف درمورد وضعیت و عملکرد مالی شرکت و منعطف بودن واحد تجاری و تدوین آن در یک قالب تعریف‌شده و طبقه‌بندی‌شده یکی از مهم‌ترین اهداف تهیه و تنظیم صورت‌های مالی به شمار می‌رود. از همین جهت، این گزارش‌ها و صورت‌های مالی باید به‌گونه‌ای تدوین شوند که به‌منظور بررسی و بازبینی نهایی کاربردی و شفاف باشند.
مدیران شرکت‌ها می‌توانند از اطلاعات انواع صورت‌های مالی به جهت برنامه‌ریزی واحد تجاری و اهداف کنترلی خود کمک بگیرند. از دیگر سو، اعتباردهندگان نیز با بهره‌گرفتن از صورت‌های مالی می‌توانند تصمیمات صحیحی در جهت اعطای تسهیلات اتخاذ کنند. یکی دیگر از اهداف تهیه صورت‌های مالی، دست‌یابی به شفافیت بیشتر در اطلاعات و همچنین ارائهٔ آنها به سرمایه‌گذارانِ بازار سرمایه و تحلیلگران است.
تهیه صورت های مالی به عهده چه کسی است؟
بر اساس اصول و استانداردهای حسابداری، فرایند تهیه صورت های مالی، یادداشت‌های ضمیمه و افشای اطلاعات بر دوش هیات مدیره شرکت و اظهارنظر در خصوص آن، وظیفه حسابرس است.
صورت‌های مالی باید بر اساس نمونه فرم‌های سازمان حسابرسی تهیه شوند و تمامی وقایع مهم و اثرگذار در وضعیت مالی شرکت در آن به ثبت برسند. لازم به ذکر است که وجود یادداشت‌های ضمیمه به‌منظور شفاف‌سازی بیشتر ضروری است.
افشای اطلاعات صورت حساب مالی
ارائه‌ی اطلاعات کامل، صحیح و شفاف دربارهٔ وضعیت مالی، عملکرد و جریان‌های نقدی یک سازمان به‌عنوان افشای اطلاعات در صورت‌های مالی حسابداری شناخته می‌شود. هدف افشای اطلاعات، فراهم‌کردن اطلاعات مفید در تصمیم‌گیری برای استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی، از قبیل سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و تحلیلگران مالی است. افشای اطلاعات در صورت های مالی شامل دو مورد افشای اجباری و افشای اختیاری است. در ادامه هر یک از این دو نوع افشا را بررسی می‌کنیم.
افشای اجباری (Mandatory Disclosure)
مطابق با استانداردهای حسابداری و قوانین ملی و بین‌المللی افشای اجباری فرایندی الزامی است. برای مثال ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان‌های نقدی و یادداشت‌های همراه صورت های مالی در دسته موارد افشای اجباری قرار می‌گیرند.
افشای اختیاری (Voluntary Disclosure)
افشای اختیاری همان‌طور که از نام آن پیداست بیشتر به شکل اختیاری انجام می‌شود. این افشا شامل آن دسته از اطلاعاتی است که سازمان تصمیم می‌گیرد حتی در صورت عدم لزوم به افشا، آن را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار دهد. برای مثال تحلیل‌های مالی، پیش‌بینی‌های آینده و ارائه گزارش‌های مدیریتی، این امکان را دارند که به شکل اختیاری افشا شوند.
اجزای اصلی افشای اطلاعات صورت های مالی
اجزای اصلی افشای اطلاعات در صورت‌های مالی شامل ۳ مورد زیر است:
۱. یادداشت‌های توضیحی
۲. گزارش حسابرس
۳. صورت‌های مالی اصلی
جمع‌بندی
در این مقاله از تیم تحریریه اوراش، با صورت های مالی آشنا شدیم و اهمیت آن در کسب‌وکارها را شناختیم. به این سؤال که تهیه صورت های مالی به عهده چه کسی است پاسخ دادیم و در ادامه مطلب نیز با انواع صورت‌های مالی از جمله صورت سود و زیان، جریان وجوه نقد، ترازنامه و سود و زیان جامع آشنا شدیم.
سوالات متداول
پیوست صورت های مالی چیست؟
پیوست صورت های مالی شامل توضیحات و جزئیاتی است که به‌منظور شفاف‌سازی و تکمیل اطلاعات ارائه‌شده در صورت‌های مالی اصلی مانند ترازنامه و صورت سود و زیان به کار می‌رود. این پیوست‌ها به درک بهتر عملکرد مالی و وضعیت شرکت کمک می‌کنند.
کدام قسمت از صورت های مالی حسابرسی می‌شود؟
تمامی بخش‌های صورت های مالی، از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و پیوست‌های مرتبط، مورد حسابرسی قرار می‌گیرند تا صحت و انطباق آنها با استانداردهای حسابداری تأیید شود.
