سامانه مودیان اوراش
راهکار دورکاری اوراش
اپلیکیشن های موبایل
وب سرویس اوراش
ویژه اصناف و مشاغل
مقدمه
استانداردهای حسابداری به‌عنوان بازو و ابزاری حیاتی برای گزارشگری مالی و دست‌یابی به‌وضوح اقتصادی در کشورها به شمار می‌روند. باوجود تلاش‌هایی جهانی که به‌منظور یکسان‌سازی این استانداردها صورت‌گرفته است، همچنان تفاوت‌های قابل‌توجهی میان استانداردهای حسابداری ایران و کشورهای دیگر به چشم می‌خورد. این تفاوت‌ها نه‌تنها روی شیوه ارائه اطلاعات مالی، بلکه بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران و اعتبار شرکت‌ها نیز اثر گذارند. در این مقاله از تیم تحریریه اوراش، به بررسی این تفاوت های میان استاندارد های حسابداری ایران و جهان، علل ایجاد آنها و تأثیراتشان بر شرکت‌ها خواهیم پرداخت.
مقایسه استاندارد های حسابداری ایران و جهان
استاندارد حسابداری عبارت است از مجموعه مشترکی از اصول و قواعد، استانداردها و رویه‌ها که پایه و اساس سیاست‌ها و شیوه‌های حسابداری را تشکیل می‌دهد. بهبود شفافیت گزارشگری مالی در کشورها تنها یکی از مزایای استانداردهای حسابداری است. عناوین مختلفی از استاندارد های حسابداری ایران و جهان در کشورهای مختلف تهیه و تنظیم شده‌اند؛ تعدادی از این عناوین عبارت‌اند از:
- استانداردهای حسابداری ایران
- استانداردهای بین‌المللی حسابداری یا استانداردهای بین‌المللی مالی گزارشگری (International Financial Reporting Standards) یا IFRS
- اصول حسابداری عمومی پذیرفته‌شده (Generally Accepted Accounting Principle) یا GAAP
استاندارد های حسابداری ایران و جهان؛ علت تفاوت چیست؟
شرکت‌های بین‌المللی برای تهیه و ارائه گزارش‌های مالی خود ملزم به رعایت استانداردهای مشخصی هستند که به‌عنوان استانداردهای حسابداری بین‌المللی شناخته می‌شوند. این استانداردها باهدف هماهنگ‌سازی گزارش‌های مالی در سطح جهانی، به معیاری مورد قبول اکثر کشورها تبدیل شده‌اند. بااین‌وجود، هر کشور ممکن است بر اساس سیاست‌گذاری‌ها و چشم‌انداز مالی و اقتصادی خود، در این استانداردها تغییراتی را ایجاد کند. به‌عنوان‌مثال، در ایران استانداردهای حسابداری توسط سازمان حسابرسی تصویب می‌شوند.
بنابراین، هنگام مقایسه استاندارد های حسابداری ایران و جهان، وجود تفاوت‌ها امری طبیعی است. ازاین‌رو، در این مقاله از گروه تحریریه اوراش، بر استانداردهای حسابداری بین‌المللی و تفاوت‌های آن با استانداردهای ایران تمرکز خواهیم کرد.
استاندارد IFRS (استاندارد های حسابداری بین المللی) چیست؟
استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی (IFRS)، به‌عنوان معیار اصلی و مورد پذیرش بسیاری از کشورهای جهان شناخته می‌شوند. IFRS در واقع مجموعه‌ای از استانداردهای حسابداری است که شامل اصول، رویه‌ها و ضوابط تدوین گزارش‌های مالی می‌باشد. این استانداردها توسط هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) تصویب شده‌اند.
این نهاد بین‌المللی سال‌هاست که به‌عنوان مرجع اصلی تعیین استانداردهای حسابداری و تهیه صورت‌های مالی مشغول به فعالیت است. مقر اصلی هیئت با ۱۵ عضو ثابت در شهر لندن، انگلستان قرار دارد. در حال حاضر، بیش از ۱۲۰ کشور استانداردهای تدوین‌شده توسط IASB را به‌عنوان استانداردهای گزارشگری مالی پذیرفته و خود را ملزم به اجرای آنها را برای شرکت‌های خود کرده‌اند.
علت ایجاد استانداردهای حسابداری بین‌المللی چیست؟
به طور خلاصه، مقصود IFRS تهیه صورت‌های مالی شرکت‌ها در قالب یک استاندارد جهان‌شمول است که مورد قبول اکثریت باشد. وجود یک معیار این چنینی بسیاری از مشکلات را مرتفع می‌کند و گذشته از این، مزایایی بسیاری نیز دارد. در قسمت به مهم‌ترین مزایا و علل وجود استانداردهای بین‌المللی در حسابداری اشاره می‌کنیم:
- کاهش مبلغ هزینه‌ها از مجرای به‌کارگیری استانداردهایی باکیفیت بالا و تأمین منافع سرمایه‌گذاران
- ساده‌سازی ایجاد بورس‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
- کاربرد در نقش معیاری برای حسابرسی بین‌المللی
- ساده‌کردن فرایند ارتباط شرکت‌های داخلی و خارجی
- زمینه‌سازی برای جذب سرمایه و اعتبار خارجی
- شفاف‌سازی گزارش‌ها و صورت‌های مالی در سطح جهانی
- ساده‌سازی فرایند حسابداری شرکت‌های چندملیتی و بین‌المللی
با درنظرگرفتن این موارد پی می‌بریم که بسیاری از این استانداردها به طور پیش‌فرض و پیشاپیش در بسیاری از کشورها از جمله ایران کاربرد دارند و مورداستفاده قرار می‌گیرند.
مقایسه استاندارد های حسابداری ایران و جهان
در ادامه به مقایسه استانداردهای مالی ایران و سایر استانداردهای بین المللی می‌پردازیم.
تفاوت در شیوه ارائه صورت های مالی ایران وصورت های مالی بین المللی
اولین تفاوت میان استاندارد های حسابداری ایران و جهان در نحوه ارائه صورت های مالی است. نحوه ارائه صورت‌های مالی یکی از تفاوت‌های کلیدی میان استانداردهای حسابداری ایران و استانداردهای بین‌المللی است. در ایران، صورت‌های مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت جریان وجوه نقد و یادداشت‌های توضیحی می‌باشد. در مقابل، در استانداردهای بین‌المللی علاوه بر این موارد، صورت مالی دیگری با عنوان «صورت تغییرات حقوق صاحبان سرمایه» نیز باید تهیه و ارائه شود.
تفاوت میان ترازنامه‌های داخلی با ترازنامه های بین المللی
دومین تفاوت میان استاندارد های حسابداری ایران و جهان در ترازنامه هاست. استانداردهای بین‌المللی در زمینه تهیه ترازنامه‌ها دامنه وسیع‌تری را پوشش می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، موضوع انتقال مطالبات یکی از موارد مهمی است که در استانداردهای حسابداری ایران موردتوجه قرار نگرفته، اما در استاندارد شماره 9 IFRS به آن پرداخته شده است. همچنین، موضوع دارایی‌های نامشهود نیز در IFRS مورد بررسی قرار می‌گیرد و ارزش این دارایی‌ها ارزیابی می‌شود، درحالی‌که در ایران به این موضوع پرداخته نمی‌شود. علاوه بر این موارد، تفاوت‌های کوچک و بزرگ دیگری نیز میان این دو مجموعه استاندارد وجود دارد.
تفاوت در نحوه ارائه صورت سود زیان
سومین تفاوت میان استاندارد های حسابداری ایران و جهان در شیوه ارائه صورت سود و زیان است. نکته اول، الزامی‌بودن ارائه سود عملیاتی در ایران است، درحالی‌که در استانداردهای بین‌المللی حسابداری به این موضوع پرداخته نمی‌شود. همچنین، در IFRS همه اقلام مالی می‌توانند بر اساس ماهیت و کارکرد طبقه‌بندی شوند. در ایران نیز اقلام به همین شکل طبقه‌بندی می‌شوند، با این تفاوت که هزینه‌های عملیاتی باید بر اساس روش بهای تمام‌شده دسته‌بندی شوند. در سایر موارد، تنها تفاوت‌هایی مانند تفاوت در اصطلاحات به چشم می‌خورد.
تفاوت در استاندارد حسابداری ایران و صورت سود و زیان جامعIRFS
ارائه سود و زیان خالص دوره، سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده و تعدیلات سنواتی در استاندارد سود و زیان جامع ایران الزامی است. این در حالی است که در IFRS فقط دو مورد اول ارائه می‌شوند و تعدیلات سنواتی در صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام ارائه می‌گردد که این صورت در استانداردهای ایرانی موجود نیست. گذشته از این، بر اساس استاندارد سازمان حسابرسی در ایران اگر سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده در دسترس نباشد، به ارائه صورت سود و زیان جامع نیازی نیست. اما در IFRS، تحت هر شرایطی ارائه صورت سود و زیان جامع ضروری است.
کمیته تدوین استراتژی حسابداری سازمان حسابرسی ایران
کمیته تدوین رهنمودهای حسابداری در سال ۱۳۶۷ و هم‌زمان با تأسیس سازمان حسابرسی تشکیل شد. یکی از وظایف اصلی این کمیته، تعیین معیارهای حسابداری در ایران بود. لازم به ذکر است که همه امور حسابداری و حسابرسی در ایران مطابق رهنمودهای این کمیته انجام می‌شد. در سال ۱۳۷۹، این کمیته، یعنی کمیته تدوین رهنمودها، تبدیل به کمیته تدوین استانداردهای حسابداری شد.
این کمیته در همان زمان به کمک استانداردهای بین‌المللی، اقدام به تدوین استراتژی حسابداری در ایران کرد. اما باتوجه‌به تجربیات و نیازهای حسابداری در کشور، در بعضی از معیارها تغییراتی اعمال شد. در حال حاضر، سازمان حسابرسی سالانه ورژن تازه‌ای از استاندارهای حسابداری را اعلام می‌کند. اصول و معیار استانداردهای اعلام شده برای همه یکی است و هیچ تفاوتی برای صاحبان یک شرکت بزرگ یا فروشگاه کوچک ندارد. همین موضوع رسیدگی به این استاندارد های حسابداری ایران و جهان را بسیار ساده‌تر می‌کند.
جمع‌بندی
در این مقاله از تیم تحریریه اوراش، در خصوص علل تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و جهان صحبت کردیم و به‌طورکلی با استانداردهای حسابداری بین‌المللی یا به‌اختصار (IFRS) بیشتر آشنا شدیم. در ادامه از علت ایجاد این استانداردهای بین‌المللی گفتیم و در انتهای مقاله نیز استانداردهای مالی ایران و استانداردهای بین‌المللی را با یکدیگر مقایسه کردیم.
سوالات متداول
تاثیر تفاوت استاندارد های حسابداری ایران و جهان بر شرکت ها چگونه است؟
تفاوت‌های استانداردهای ایران و بین‌المللی می‌تواند به چالش‌هایی در مقایسه صورت‌های مالی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی بینجامد. این امکان وجود دارد که شرکت‌ها در گزارشگری مالی خود سردرگم شوند و متعاقباً این امر می‌تواند بر اعتبار و تصمیم‌گیری‌های تجاری آنها تأثیر منفی بگذارد.
اهمیت استاندارد های بین المللی چیست؟
استانداردهای بین‌المللی در ایجاد شفافیت، قابلیت مقایسه و هماهنگی در گزارش‌های مالی نقشی انکارناپذیر دارند. این استانداردها به سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و نهادهای مالی این امکان را می‌دهد تا تصمیم‌های بهتری را در مقیاس جهانی اتخاذ کنند و از افتادن به ورطه مشکلات و چالش‌های قانونی مصون بمانند.
