سامانه مودیان اوراش
راهکار دورکاری اوراش
اپلیکیشن های موبایل
وب سرویس اوراش
ویژه اصناف و مشاغل
مالیات یک پرداخت اجباری و قانونی است که شهروندان به دولت می‌پردازند. این پرداخت برای تأمین هزینه‌های عمومی و ارائه خدمات دولتی به شهروندان استفاده می‌شود. مالیات‌ها معمولاً بر اساس درآمد، سود، ثروت، فروش کالاها و خدمات یا سایر معیارها وضع می‌شوند.
انواع مالیات‌ها شامل مالیات‌بردرآمد (اشخاص حقیقی و حقوقی)، مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات بر واردات و صادرات، و غیره است. هر کدام از این مالیات‌ها با هدف‌های خاصی وضع می‌شوند و بر اقتصاد و زندگی شهروندان تأثیر می‌گذارند. هدف اصلی نظام مالیاتی تأمین منابع مالی دولت، توزیع عادلانه درآمد، تشویق سرمایه‌گذاری و کنترل تورم است.
تعریف مالیات
مالیات مبلغی است که دولت‌ها از شهروندان، کسب‌وکارها و سازمان‌ها دریافت می‌کنند از طریق آن بتوانند خدمات عمومی و زیرساخت‌ها را تأمین کنند. مالیات‌ها به‌عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت‌ها در سطح محلی، ملی و بین‌المللی محسوب می‌شوند و شامل انواع مختلفی هستند. این منابع مالی معمولاً برای تأمین نیازهای عمومی مانند آموزش، بهداشت، حمل‌ونقل و امنیت اجتماعی مصرف می‌شوند.
مالیات‌ها مطابق نوع درآمد و فعالیت‌های اقتصادی افراد و بنگاه‌ها، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. مالیات‌بردرآمد، یکی از رایج‌ترین انواع مالیات است که بر اساس درآمد افراد و شرکت‌ها محاسبه می‌شود. دیگر انواع مالیات شامل مالیات بر ارزش‌افزوده است که بر فروش کالاها و خدمات اعمال می‌شود. همچنین مالیات بر املاک، مالیات‌بردرآمد سرمایه، و مالیات‌برارث نیز از دیگر انواع مالیات‌ها هستند. علاوه بر نوع مالیات، نظام‌های مالیاتی در کشورهای مختلف و بر اساس سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی هر کشور متفاوت است؛ بنابراین، ازآنجاکه مالیات جزء جدایی‌ناپذیر از اقتصاد هر کشور است، درک و آگاهی از آن برای شهروندان ضروری است.
چه کسانی مشمول مالیات می‌شوند؟
در نظام مالیاتی ایران، افراد و نهادهای مختلف بر اساس نوع فعالیت، محل اقامت و منابع درآمدی‌شان به پنج گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند. این تقسیم‌بندی به‌منظور شفاف‌سازی فرایند مالیاتی و ایجاد عدالت در پرداخت مالیات صورت‌گرفته است. گروه اول شامل افرادی است که در داخل ایران دارای اموال و املاک هستند. این افراد به دلیل مالکیت دارایی‌های ثابت و ارزشمند، مشمول پرداخت مالیات بر دارایی می‌شوند. این مالیات می‌تواند شامل مالیات‌برارث، مالیات بر نقل‌وانتقال املاک و سایر عوارض مرتبط با مالکیت باشد. وجود املاک و مستغلات در این گروه، نشان‌دهنده تعهد این افراد به اقتصاد ملی و همچنین تأثیر آنها بر بازار مسکن و ساخت‌وساز است.
گروه دوم به اشخاص حقیقی ایرانی مقیم در داخل کشور اختصاص دارد که از طرق مختلف درآمد کسب می‌کنند. این درآمدها می‌توانند از منابع داخلی یا خارجی ناشی شوند؛ بنابراین، این افراد نه‌تنها به درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی خود در ایران، بلکه به درآمدهای خارج از کشور نیز مالیات پرداخت می‌کنند. این گروه نقش مهمی در تأمین مالیات‌های دولتی و حمایت از برنامه‌های توسعه‌ای کشور دارند.
گروه سوم شامل اشخاص حقیقی ایرانی مقیم خارج از کشور است که به هر دلیلی در ایران درآمد کسب می‌کنند. این افراد ممکن است از فعالیت‌های تجاری، سرمایه‌گذاری یا حتی مشاغل آنلاین بهره‌مند شوند. مالیات‌بردرآمد این گروه به‌نوعی نشان‌دهنده ارتباط مستمر آنها با اقتصاد ایران و تأثیر آنها بر بازار کار و سرمایه‌گذاری در کشور است.
گروه چهارم شامل اشخاص حقوقی، از جمله شرکت‌ها، مؤسسات و نهادهای اقتصادی ایرانی است که در ایران یا خارج از کشور فعالیت می‌کنند. این اشخاص حقوقی به‌ازای سود و درآمدی که دارند، ملزم به پرداخت مالیات هستند. فعالیت‌های اقتصادی این گروه می‌تواند شامل صادرات، واردات و ارائه خدمات باشد که به نوبه خود به رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی در کشور کمک می‌کند. در نهایت، گروه پنجم به اشخاص خارجی اشاره دارد که در داخل ایران درآمد کسب می‌کنند یا از طریق ارائه خدمات خاص و فروش فیلم‌های سینمایی به منابع ایرانی دسترسی دارند. این افراد به دلیل فعالیت‌های اقتصادی‌شان در ایران، ملزم به پرداخت مالیات هستند. این گروه نشان‌دهنده تعاملات بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد کشور است و می‌تواند به توسعه صنعت سینما و سایر صنایع خلاق در ایران کمک کند.
چه کسانی معاف از مالیات هستند؟
در نظام مالیاتی کشور، علاوه بر اشخاص و نهادهایی ملزم به پرداخت مالیات هستند، گروهی از دستگاه و سازمان‌ها نیز وجود دارند که از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. این معافیت، اغلب به دلیل ارتباط نزدیک این نهادها با دولت و تأمین مالی آنها از طریق بودجه دولتی یا انجام وظایف عمومی مشترک با دولت است. به طور خاص، این اشخاص معمولاً فعالیت‌های اقتصادی کسب‌وکار مشابه سایر مودیان ندارند و به همین دلیل از پرداخت مالیات معاف می‌شوند. طبق ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص غیرمشمول مالیات در دسته‌های مشخصی طبقه‌بندی می‌شوند. این دسته‌ها شامل وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی، دستگاه‌هایی که بودجه آنها مستقیماً از دولت تأمین می‌شود، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، و همچنین بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی هستند که از سوی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری مجوز معافیت دریافت کرده‌اند.
این اشخاص به جز عدم مشمولیت مالیاتی، از برخی تکالیف قانونی نیز معاف هستند، از جمله تشکیل پرونده مالیاتی، تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ارائه مدارک به سازمان امور مالیاتی. بااین‌حال، لازم به ذکر است که این نهادها نمی‌توانند از پرداخت مالیات بر ساخت و فروش املاک موضوع ماده ۷۷ قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات‌های دیگر مانند مالیات حقوق کارکنان معاف باشند. در نتیجه، درحالی‌که این اشخاص از بعضی از ارائه‌های مالیاتی معاف‌اند، هنوز هم موظف به رعایت تعهدات مالیاتی مرتبط با فعالیت‌های خاص خود هستند.
عدم پرداخت مالیات و فرار مالیاتی چه عواقبی دارد؟
عدم پرداخت مالیات و فرار مالیاتی، پیامدهای جدی و مخرب برای فرد، جامعه و کشور به همراه دارد. اولین پیامد آن، محرومیت از خدمات و امکانات عمومی است که همگان باید از آن بهره‌مند شوند. چراکه هزینه‌های این خدمات از محل درآمدهای مالیاتی تأمین می‌شود. عدم پرداخت مالیات همچنین باعث می‌شود تا دولت، برای جبران کسری بودجه ناشی از این فرار مالیاتی، مجبور به افزایش نرخ مالیات بر سایر مؤدیان شود. این امر باعث ایجاد ناعدالتی و نارضایتی اجتماعی خواهد شد. از سوی دیگر، فرار مالیاتی به معنای سوءاستفاده از بیت‌المال عمومی است و می‌تواند زمینه‌ساز گسترش فساد اداری و اقتصادی در جامعه باشد. قانون نیز برای متخلفان مالیاتی در نظر گرفته است. افرادی که مرتکب فرار مالیاتی شوند، علاوه بر پرداخت اصل مالیات متعلقه، مشمول جریمه‌های سنگین مالی نیز خواهند شد. در شرایط شدیدتر، حتی ممکن است به ممنوعیت خروج از کشور و محکومیت‌های حبس نیز محکوم شوند؛ بنابراین، علاوه بر پیامدهای اجتماعی و اقتصادی، فرار مالیاتی دارای عواقب قانونی نیز خواهد بود.
انواع مالیات در ایران و طبقه‌بندی آنها چگونه است؟
مالیات در ایران بر اساس شرایط و اصول خاصی تهیه و تدوین شده است که شامل دو نوع کلی مالیات مستقیم و غیرمستقیم می‌شود. مالیات‌های مستقیم به آن دسته از مالیات‌هایی اطلاق می‌شود که به طور مستقیم و بدون واسطه از سوی از افراد و نهادهای مختلف جامعه دریافت می‌شود. معمولاً پرداخت‌کنندگان این نوع مالیات‌ها در نظام مالیاتی دارای کد اقتصادی و پرونده مالیاتی هستند، و به همین دلیل سازمان مالیاتی می‌تواند آنها را به‌راحتی شناسایی و نظارت کند. سازمان مالیاتی به‌صورت مستقیم به این اشخاص مراجعه کرده و مالیات مربوطه را از آنها دریافت می‌نماید. در این راستا، افراد و نهادها موظف به رعایت قوانین و مقررات مالیاتی مربوط به مالیات‌های مستقیم هستند.
در مقابل، مالیات‌های غیرمستقیم قرار دارند که به‌صورت غیرمستقیم و از طریق واسطه‌ها جمع‌آوری می‌شوند. برای این دسته از مالیات‌ها، پرداخت‌کنندگان معمولاً پرونده مالیاتی ندارند و شناسایی و رهگیری آنها برای سازمان مالیاتی ممکن نیست. یکی از نمونه‌های بارز مالیات‌های غیرمستقیم، مالیات بر ارزش‌افزوده است که در زمان خرید کالا یا خدمات توسط خریدار از فروشنده دریافت می‌شود و سپس به دولت پرداخت می‌گردد. این نوع مالیات، به دلیل عدم وجود تعامل مستقیم میان پرداخت‌کننده و سازمان مالیاتی، بیشتر بر فروشندگان و تجار متکی است و در قیمت‌گذاری کالاها و خدمات تأثیرگذار است. در ادامه این مقاله به بررسی انواع مختلف مالیات‌های مستقیم خواهد پرداخت.
انواع مالیات‌های مستقیم
انواع مالیات‌های مستقیم، به‌عنوان مالیات‌هایی که به‌صورت مستقیم از سوی دولت دریافت می‌شوند، تحت قانون مشخصی به نام قانون مالیات‌های مستقیم سامان‌دهی شده است. این مالیات‌ها در ایران به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
مالیات‌های بر دارایی: این دسته از مالیات‌ها به دلیل مالکیت دارایی‌ها و اموال شخصی افرادی که مالکیت دارند، دریافت می‌شود. مالیات بر دارایی‌ها می‌تواند شامل مالیاتی بر املاک، ماشین‌آلات و سایر دارایی‌های مشهود و نامشهود باشد. به‌طورکلی، هر چه میزان دارایی‌ها و املاک یک فرد یا نهاد بیشتر باشد، میزان مالیات بر دارایی آن نیز افزایش خواهد یافت. در این راستا، قوانین مشخصی برای ارزیابی و تعیین مقدار مالیات بر دارایی‌ها وجود دارد.
مالیات‌های بر درآمد: این نوع مالیات‌ها به نسبت درآمد و سودهای شغلی و کسبی افراد تعلق می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، هر چه درآمد و سود یک فرد بیشتر باشد، مالیات پرداختی او نیز افزایش می‌یابد. این نوع مالیات معمولاً شامل درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی، کارمندی و سرمایه‌گذاری می‌شود و به‌عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت به شمار می‌رود.
انواع مالیات‌های غیرمستقیم
انواع مالیات‌های غیرمستقیم که دولت به‌صورت غیرمستقیم نسبت به وصول آنها اقدام می‌کند عبارت‌اند از:
- مالیات بر ارزش‌افزوده
- حقوق گمرکی
- سود بازرگانی
- مالیات فروش خودروهای وارداتی
- بخشی از مالیات حق تمبر
معرفی انواع مالیات بر دارایی
مالیات بر دارایی به‌گونه‌ای از مالیات اطلاق می‌شود که مطابق مالکیت ثروت افراد محاسبه می‌گردد. مالیات‌های بر دارایی در گروه انواع مالیات‌های مستقیم محسوب می‌شوند. این مالیات در حقیقت قسمتی از دارایی و اموال مردم به‌حساب می‌آید و به انواع زیر دسته‌بندی می‌گردد:
- مالیات‌برارث
- مالیات حق تمبر
- مالیات خانه‌های لوکس و گران‌قیمت
- مالیات خودروهای لوکس و گران‌قیمت
- مالیات خانه‌های خالی
مالیات‌برارث
مالیات‌برارث یک نوع مالیات است که زمانی اعمال می‌شود که اموال و دارایی‌های فرد پس از فوت وی به وراث منتقل می‌گردد. این مالیات شامل تمامی اموال منقول و غیرمنقول اعم از خانه‌ها، مغازه‌ها، زمین‌ها، خودروها و سایر دارایی‌ها، بدون توجه به اینکه این اموال در داخل یا خارج کشور باشند. هدف اصلی اعمال مالیات‌برارث، جلوگیری از تمرکز و انباشت بیش از حد دارایی‌ها در دست یک خانواده یا افراد خاص و ایجاد تعادل و عدالت اجتماعی و اقتصادی است. نرخ این مالیات ممکن است متفاوت باشد و برای مقادیر بالاتر ارث‌ها، نرخ‌های بیشتری نیز وضع گردد. محاسبه و پرداخت این مالیات توسط وراث در زمان انتقال دارایی‌های ارثی انجام می‌شود. میزان مالیات بر اساس ارزش کل دارایی‌های منتقل شده به وراث و همچنین قوانین و مقررات مربوطه محاسبه و اخذ می‌گردد.
ناگفته نماند که مالیات‌برارث در فصل چهارم از قسمت دوم قانون مالیات‌های مستقیم ذکر شده و ماده ۱۷ تا ۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم روی این موضوع تمرکز دارند.
مالیات حق تمبر
مالیات حق تمبر، مالیاتی است که به برخی از معاملات و اسناد قانونی مرتبط با دارایی‌ها تعلق می‌گیرد. این مالیات برای صدور مدارکی مانند بارنامه، گواهینامه و سایر اسناد مشابه اعمال می‌شود. مالیات حق تمبر به دو صورت قابل‌پرداخت است: بخشی از این مالیات به شکل مستقیم و بخشی دیگر به‌صورت غیرمستقیم دریافت می‌شود. به‌عنوان‌مثال، بخش مستقیم این مالیات به ثبت تغییرات سرمایه و افزایش سرمایه شرکت‌های تجاری مربوط می‌شود. فصل مربوط به مالیات حق تمبر در قانون مالیات‌های مستقیم از ماده ۴۴ تا ۵۱ تنظیم شده و در باب دوم این قانون گنجانده شده است که به طور جامع به انواع و نحوه محاسبه این مالیات پرداخته می‌شود.
مالیات خانه‌های لوکس
مالیات خانه‌های لوکس و گران‌قیمت از ابتدای سال ۱۳۹۹ در ایران به مرحله اجرا درآمد و باتوجه‌به مقررات جدید، این مالیات به خانه‌های باارزش بالاتر از ۲۰ میلیارد تومان تعلق می‌گیرد. این مالیات هر ساله در قانون بودجه کشور ذکر می‌شود و هدف آن تنظیم نظارت بر بازار مسکن و ایجاد عدالت مالیاتی برای نهادن بار مالی کمتر بر دوش افراد با توان مالی پایین‌تر است. برای دریافت اطلاعات بیشتر و جزئیات دقیق‌تر درباره مالیات خانه‌های لوکس، شهروندان می‌توانند به وب‌سایت سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنند که شامل دستورالعمل‌ها و اطلاعات مربوط به نحوه محاسبه و پرداخت این مالیات است.
مالیات خودروهای لوکس
مالیات خودروهای لوکس و گران‌قیمت از سال ۱۳۹۹ در کشور ما به اجرا درآمده و طبق مقررات مرتبط با قانون بودجه، این مالیات بر خودروهایی باارزش بالای ۳ میلیارد تومان تعلق می‌گیرد. هدف از این اقدام، ایجاد تعادل نظام مالیاتی و کاهش فشار مالی بر اقشار کم‌درآمد جامعه از طریق اخذ مالیات از افرادی است که از وسایل نقلیه بسیار گران‌قیمت استفاده می‌کنند.
مالیات بر خانه‌های خالی
مالیات بر خانه‌های خالی هم جزو مالیات بر دارایی به‌حساب می‌آید که در سال ۱۳۸۰ کاملاً حذف و در سال ۱۳۹۴ به طور مجدد به قانون مالیات‌های مستقیم بازگشت. این مالیات از کسانی گرفته خواهد شد که خانه‌ای داشته باشند که بیشتر از ۱۲۰ روز در سال خالی باشد.
معرفی انواع مالیات‌بردرآمد
مالیات‌بردرآمد در حقیقت درصدی از درآمد و سود کسب‌وکارها را اخذ می‌کند که بر اساس قانون از آنها دریافت می‌گردد. انواع مختلف مالیات‌های بر درآمد از قرار زیر است:
- مالیات‌بردرآمد املاک
- مالیات‌بردرآمد کشاورزی
- مالیات‌بردرآمد حقوق
- مالیات‌بردرآمد صاحبان مشاغل
- مالیات‌بردرآمد اشخاص حقوقی
- مالیات‌بردرآمد اتفاقی
- مالیات بر سود سپرده‌های بانکی
مالیات‌بردرآمد املاک
مالیات‌بردرآمد املاک به‌گونه‌ای از مالیات اطلاق می‌شود که از آورده حاصل از املاک و مستغلات دریافت می‌شود. این مالیات معمولاً شامل درآمدهایی است که از اجاره‌دادن املاک، فروش یا انتقال مالکیت آنها به دست می‌آید. افراد و شرکت‌ها باید این مالیات را بر اساس نرخ‌های تعیین‌شده دولت در هر کشور پرداخت کنند. مالیات‌بردرآمد املاک می‌تواند شامل اجاره‌نشینی، درآمد حاصل از فروش ملک و حتی عوارضی باشد که از سوی دولت برای استفاده از اراضی خاص دریافت می‌شود.
در حالت کلی، مالیات مربوط به املاک به ۵ نوع تقسیم می‌شود:
- مالیات‌بردرآمد اجاره
- مالیات نقل‌وانتقال املاک
- مالیات نقل‌وانتقال حق واگذاری محل
- مالیات خانه‌های لاکچری و گران‌بها
- مالیات خانه‌های خالی از سکنه
در قسمت مالیات‌های بر دارایی در مورد مالیات خانه‌های لاکچری و گران‌بها و مالیات بر خانه‌های خالی به‌تفصیل صحبت کردیم.
مالیات‌بردرآمد اجاره
مالیات‌بردرآمد اجاره، مالیاتی است که از افرادی که املاک خود را اجاره می‌دهند، دریافت می‌شود. این مالیات به‌عنوان یکی از منابع اصلی درآمدهای مالیاتی دولت محسوب می‌شود و به تأمین هزینه‌های عمومی کمک می‌کند. نرخ و شرایط این مالیات بسته به قوانین هر کشور متفاوت است و ممکن است معافیت‌هایی نیز برای برخی افراد وجود داشته باشد.
مالیات بر نقل‌وانتقال املاک
مالیات بر نقل‌وانتقال املاک یکی از مالیات‌های مهم در حوزه املاک است. زمانی که شما ملکی را به فروش می‌رسانید، موظف به پرداخت این مالیات خواهید بود. نکته حائز اهمیت این است که محاسبه این مالیات بر اساس سود حاصل از فروش نیست، بلکه بر مبنای جدول ارزش معاملاتی املاک انجام می‌شود. این روش به دولت کمک می‌کند تا درآمدهای مالیاتی خود را به طور عادلانه‌تری تأمین کند.
مالیات نقل‌وانتقال حق واگذاری محل
مالیات نقل‌وانتقال حق واگذاری محل که گاهی به آن سرقفلی نیز گفته می‌شود، به حق کسب و پیشه‌ای اطلاق می‌شود که بر روی املاک تجاری اعمال می‌گردد. این مالیات در زمان انتقال مالکیت حق واگذاری، بر مبنای میزان وجهی که بین خریدار و فروشنده ردوبدل می‌شود، محاسبه می‌شود. به طور معمول، مبلغی معادل ۲ درصد از این ارزش به‌عنوان مالیات نقل‌وانتقال حق واگذاری محل از فروشنده اخذ می‌گردد. این مالیات به تأمین درآمدهای مالیاتی دولت کمک می‌کند و باید توسط طرفین معامله به‌دقت رعایت شود.
مالیات کشاورزی
مالیات‌بردرآمد کشاورزی در قانون مالیات‌های مستقیم تنها به یک ماده خاص اختصاص‌یافته است. طبق ماده ۸۱ این قانون، اشخاص حقیقی که در زمینه‌های کشاورزی، زنبورداری، پرورش طیور، دامداری، دامپروری، پرورش ماهی، صیادی، احیای مراتع، و همچنین باغات و غیره فعالیت می‌کنند، از پرداخت مالیات معاف هستند. علاوه بر این، اشخاص حقوقی که به فعالیت‌های مذکور مشغول هستند، تحت شرایط خاصی مشمول مالیات با نرخ صفر درصد قرار می‌گیرند. این شرط‌ها شامل تسلیم به‌موقع اظهارنامه مالیات‌بردرآمد، ارائه دفاتر قانونی و مستندات مالیاتی می‌شود. به‌این‌ترتیب، قانون به حمایت از فعالان حوزه کشاورزی و دامداری پرداخته و انگیزه‌های لازم برای توسعه این بخش حیاتی اقتصادی را فراهم می‌کند.
مالیات‌بردرآمد حقوق
مالیات‌بردرآمد حقوق به مالیاتی اشاره دارد که از درآمدهای حاصل از کارمندان و کارکنان به وجود می‌آید. این مالیات به طور مستقیم از حقوق و دستمزد کارکنان کسر می‌شود و مسئولیت پرداخت آن برعهده کارفرما است که مبلغ را از حقوق کارکنان کسر کرده و به دولت پرداخت می‌کند.
نرخ مالیات‌بردرآمد حقوق معمولاً به‌صورت تصاعدی تعیین می‌شود، در حقیقت، با افزایش میزان حقوق، نسبت مالیات نیز افزایش می‌یابد. به‌علاوه، برخی از معافیت‌ها، کسری‌ها و اعتبارهای مالیاتی برای کارکنان وجود دارد که می‌تواند به کاهش بار مالیاتی آنها منجر شود. در حقیقت، این نوع مالیات یکی از منابع اصلی درآمد برای دولت‌ها محسوب می‌شود و به تأمین هزینه‌های عمومی و خدمات اجتماعی کمک زیادی می‌کند. همچنین، اطلاعات مربوط به درآمد حقوق کارکنان معمولاً برای نظارت بر تعادل اقتصادی و اجتماعی در کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
گفتنی است فصل سوم از بخش سوم قانون مالیات‌های مستقیم که ماده ۸۲ تا ۹۲ را دربرگرفته است، فصل مالیات حقوق بوده دارد و به این موضوع به طور دقیق اشاره می‌کند.
مالیات‌بردرآمد مشاغل
مالیات‌بردرآمد مشاغل به‌نوعی از مالیات اشاره دارد که از درآمد کسب‌وکارها، مشاغل آزاد و افراد خوداشتغالی اخذ می‌شود. این مالیات شامل درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات و هرگونه فعالیت اقتصادی قانونی است. درآمد مشاغل می‌تواند از منابع مختلفی شامل فروش محصولات، ارائه خدمات و سایر فعالیت‌های اقتصادی به دست آید. نرخ مالیات‌بردرآمد مشاغل معمولاً بر مبنای سود خالص کسب‌وکار تعیین می‌شود و ممکن است به‌صورت ثابت یا تصاعدی باشد.
مشاغل کوچک در بسیاری از کشورها از معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات خاص برخوردار هستند تا بتوانند در مراحل اولیه رشد خود با چالش‌های مالی کمتری روبه‌رو شوند. به‌علاوه، مالیات‌بردرآمد مشاغل به‌عنوان ابزاری برای تأمین منابع مالی دولت و نظارت بر فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در جامعه عمل می‌کند.
مالیات‌بردرآمد اشخاص حقوقی
مالیات‌بردرآمد اشخاص حقوقی به مالیاتی اطلاق می‌شود که مطابق درآمد شرکت‌ها و نهادهای حقوقی محاسبه می‌شوند. این مالیات یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی برای دولت‌ها هستند و به طور معمول از سود خالص به‌دست‌آمده توسط شرکت‌ها کسر می‌شود. نرخ مالیات‌بردرآمد اشخاص حقوقی معمولاً ثابت است و به طور خاص برای هر کشور و در برخی موارد برای هر صنعت تعیین می‌شود. شرکت‌ها وظیفه دارند مالیات‌های خود را به‌موقع پرداخت کنند و در صورت عدم رعایت این مسئله ممکن است با جریمه‌ها و مشکلات قانونی روبه‌رو شوند. معافیت‌ها و تسهیلات مالیاتی برای برخی از شرکت‌ها نظیر استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا در نظر گرفته می‌شود تا پویایی اقتصادی را تحریک کند. همچنین، مالیات‌بردرآمد اشخاص حقوقی می‌تواند بر اساس نوع فعالیت‌ها و سودآوری آنها در دوره‌های مختلف تغییر کند.
مالیات‌بردرآمد اتفاقی
مالیات‌بردرآمد اتفاقی به مالیاتی اطلاق می‌شود که بر اساس درآمدهای غیرمترقبه و ناگهانی افراد محاسبه می‌گردد. این نوع درآمدها می‌تواند شامل جوایز، ارث، سرمایه‌گذاری‌های ناگهانی یا فروش دارایی‌های غیرمعمول باشد. این نوع مالیات به‌منظور جلوگیری از فرار مالیاتی و همچنین تأمین عدالت مالیاتی ایجاد شده است. افراد موظف‌اند هنگام کسب درآمدهای اتفاقی آنها را به‌عنوان درآمد مشمول مالیات اعلام کنند و مالیات مربوطه را پرداخت نمایند. نرخ مالیات‌بردرآمد اتفاقی معمولاً بسته به نوع درآمد و وضعیت مالیاتی فرد ممکن است متفاوت باشد. به‌علاوه، برخی دولت برای تشویق افراد به سرمایه‌گذاری و کسب ریسک‌های اقتصادی، معافیت‌ها و تسهیلات خاصی برای درآمدهای غیرمترقبه در نظر می‌گیرد. هدف از مالیات‌بردرآمد اتفاقی، حفظ یک نظام مالیاتی عادلانه و شفاف است که به دولت کمک می‌کند تا منابع مالی لازم برای ارائه خدمات عمومی خود را تأمین کند.
معافیت مالیاتی
معافیت مالیاتی به معنای حذف قانونی بخشی از درآمد یا دارایی افراد از پرداخت مالیات است که معمولاً بر اساس سیاست‌های کلان دولت انجام می‌شود. هدف از این معافیت‌ها حمایت از برخی گروه‌ها، مناطق خاص یا نوعی از درآمدها به‌صورت موقت است. نرخ صفر مالیاتی به‌نوعی معافیت مشروط اشاره دارد، بدین معنا که مودی صورت رعایت سه شرط مشخص، پرداخت مالیات معاف می‌شود: اول، تسلیم به‌موقع اظهارنامه مالیاتی؛ دوم، ارائه دفاتر قانونی شامل دفترکل و دفتر روزنامه در زمان مقرر؛ و سوم، ارائه اسناد و مدارک موردنیاز در موعد مقرر. جزئیات معافیت‌های مالیاتی در فصل اول از باب چهارم قانون مالیات‌های مستقیم، بین مواد ۱۳۲ تا ۱۴۶ مکرر، به‌وضوح ذکر شده است.
هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی
هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی به مجموع هزینه‌هایی اطلاق‌شدن که در راستای کسب درآمد انجام می‌گیرند. این هزینه‌ها شامل اجاره، حقوق و دستمزد کارکنان، و استهلاک ابزار و ماشین‌آلات هستند که از مهم‌ترین هزینه‌های هر کسب‌وکار محسوب می‌شوند. طبق قوانین مالیاتی، هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها و بنگاه‌ها، در صورت احراز شرایط خاص ذکر شده در قانون مالیات‌های مستقیم، می‌توانند به‌عنوان کاهنده درآمد مشمول مالیات (سود) شناخته شوند و به‌تبع آن، موجب کاهش مبلغ مالیات آنها شود. برای درک بهتر شرایط پذیرش این هزینه‌ها، مقالات مربوط به هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی و الزامات آن موجود است. همچنین، مواد ۱۴۷، ۱۴۸ و ۱۴۹ قانون مالیات‌های مستقیم، از منابع کلیدی در این زمینه به شمار می‌روند.
مالیات بر واردات کالا
مالیات بر واردات کالا یک نوع مالیات غیرمستقیم است که بر کالاهای وارداتی به کشور اعمال می‌شود. این مالیات هدف اصلی آن حمایت از تولید داخلی، ایجاد درآمد برای دولت و کنترل واردات است. نرخ این مالیات مطابق نوع کالا، کشور مبدأ، ارزش گمرکی کالا و سایر فاکتورها تعیین می‌شود. معمولاً واردکنندگان کالا موظف به پرداخت این مالیات هنگام ترخیص کالا از گمرک هستند.
مالیات بر مصرف و فروش کالا
مالیات بر مصرف و فروش کالا هم از جمله مالیات‌های غیرمستقیم به‌حساب می‌آید که مطابق با میزان مصرف و فروش کالاها در داخل کشور دریافت می‌گردد. این مالیات معمولاً با نرخ‌های مختلف بر کالاهای مصرفی اعمال می‌شود. هدف از این مالیات، ایجاد درآمد برای دولت، کنترل مصرف برخی کالاهای لوکس یا مضر برای سلامت و همچنین تأمین بخشی از هزینه‌های دولت است. تولیدکنندگان و فروشندگان کالا موظف به محاسبه و اخذ این مالیات از مصرف‌کنندگان هستند.
مالیات بر ارزش‌افزوده
مالیات بر ارزش‌افزوده در گروه مالیات‌های غیرمستقیم محسوب می‌شود که بر هر مرحله از پروسه تولیدات، توزیع و فروش کالا یا خدمات دریافت می‌گردد. این مالیات در هر مرحله از زنجیره ارزش‌افزوده کالا یا خدمت محاسبه و پرداخت می‌شود. هدف از این مالیات، تأمین بخشی از درآمدهای دولت، ایجاد شفافیت در زنجیره تأمین و همچنین تشویق به ثبت معاملات است. نرخ این مالیات معمولاً ثابت است و بر اساس قانون توسط دولت تعیین می‌شود.
مالیات دستگاه‌های کارت‌خوان
مالیات دستگاه‌های کارت‌خوان به یکی از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز در دنیای کسب‌وکار تبدیل شده است. از سال ۱۳۹۸ به بعد، موضوع مالی بر درآمد حاصل از هر کارت‌خوان به طور قابل‌توجهی موردتوجه قرار گرفته و جدیت بیشتری یافته. این در حالی است که عدم آگاهی و اطلاعات کافی صاحبان کسب‌وکار در این زمینه منجر به بروز خسارات و جرائم مالیاتی قابل‌توجهی شده است. به همین دلیل، آشنایی با مقررات و الزامات مالیاتی مرتبط با دستگاه‌های کارت‌خوان برای صاحبان کسب‌وکار ضروری است تا از مشکلات مالیاتی و پیامدهای ناشی از عدم رعایت قوانین مربوطه جلوگیری کنند.
جمع بندی
به طور کلی، مالیات به مبلغی گفته می‌شود که اشخاص حقیقی و حقوقی براساس قوانین و مقررات مالیاتی موظف به پرداخت آن به دولت هستند. این پرداخت‌ها به منظور تأمین هزینه‌های عمومی کشور و ارائه خدمات و امکانات عمومی به شهروندان صورت می‌گیرد. نرخ مالیات معمولاً با درنظر گرفتن درآمد، ثروت یا حجم معاملات مؤدیان محاسبه و وصول می‌شود.
سوالات متداول
- منظور از معافیت‌های مالیاتی چیست؟
معافیت‌های مالیاتی به موارد یا شرایطی اطلاق می‌شود که براساس قانون، برخی افراد، فعالیت‌ها و درآمدها از پرداخت مالیات معاف هستند.
- نرخ مالیات چیست؟
نرخ مالیات به میزان یا درصدی از درآمد، ارزش یا حجم معاملات است که به‌عنوان مالیات باید پرداخت شود.
- اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی، فرمی است که مؤدیان مالیاتی موظف هستند اطلاعات مالی، درآمدها و هزینه‌های خود را در آن اعلام کنند تا براساس آن مالیات محاسبه و پرداخت شود.
- دادرسی مالیاتی چیست؟
دادرسی مالیاتی به فرایند بررسی، رسیدگی و صدور رأی درخصوص اختلافات مالیاتی بین مؤدیان و سازمان امور مالیاتی اطلاق می‌شود که در مراجع قضایی و داوری مالیاتی انجام می‌شود.
