تبصره ماده صد مالیاتهای مستقیم ، نحوه محاسبه و شرایط استفاده

تبصره ماده 100 مالیات مستقیم چیست؟

تبصره ماده 100 یکی از اصول مهم مالیاتی است که در قوانین مالیاتی برخی کشورها وارد می‌شود. این تبصره به عنوان یک بخش یا تبصره از یک ماده اصلی، مفاد یا مقررات جدیدی را به ماده اصلی اضافه می‌کند یا موارد خاصی را برای آن تعیین می‌کند. در بعضی از قوانین مالیاتی، تبصره ماده 100 ممکن است به مواردی مانند معافیت‌های خاص، رویه‌های اجرایی یا شرایط استفاده از تخفیفات مالیاتی مرتبط با حقوق و دستمزد اشاره کند. این تبصره‌ها معمولا به منظور روشن شدن بیشتر یا اعمال مقررات مالیاتی در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مثال‌های اصطلاحات مالیاتی مرتبط با "تبصره ماده 100" می‌تواند در قانون مالیاتی کشورهایی مانند ایران یا کشورهای دیگر با ساختار مالیاتی مشابه یافت شود. این گونه تبصره‌ها معمولاً به منظور تعیین شرایط مالیاتی خاص، معافیت‌ها یا رویه‌های محاسبه مالیاتی برای موارد خاص بکار می‌روند.

از سال 1394 در جهت رونق بخشیدن و حمایت از برخی صاحبان مشاغل و کسب و کارهای کوچک و حذف مراحل زمان‌بر و اختلاف برانگیز بین مودی و سازمان امور مالیاتی، تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم به موجب بند 23 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیات های مستقیم به تاریخ 1394/04/31 تصویب گردید.

تعریف فرم تبصره ماده 100 قانون مالیات مستقیم

برای درک بهتر تبصره ماده 100 قانون مالیات مستقیم ابتدا بایستی به تعریف این ماده بپردازیم:
مطابق با ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم مودیان مالیاتی مکلف به تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی فعالیت‌های شغلی خود را در بازه‌ی زمانی یک ساله برای واحدهای شغلی جداگانه یا محل‌های جداگانه تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره مالیاتی محل اشتغال می باشند و مالیات متعلق به آن را با نرخی که در ماده 131 قانون مالیات مستقیم بیان شده پرداخت کنند.
اکنون که با تعریف ماده 100 آشنا شدیم در تبصره ماده 100 قانون گذار به سازمان امور مالیاتی این اختیار داده شده است که برخی از مشاغل یا گروه هایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده 84 مالیاتهای مستقیم این قانون باشد از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مودیان مذکور را به‌صورت مقطوع تعیین و وصول نماید و در مواردی که مودی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد مالیات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود.
لازم به ذکر است که این تبصره مانع از رسیدگی به اظهارنامه‌ های مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود.

چه کسانی می توانند از تبصره ماده 100 مالیات استفاده کنند ؟ مشمولین و معافیت های تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم

استفاده از امکان قانونی تعیین مالیات در تبصره 100 مالیات مستقیم مشمول کلیه مودیان نمی باشد. زیرا منبع آن مالیات بر درآمد عملکرد است و شامل سایر منابع مالیاتی مانند مالیات بر درآمد اتفاقی یا مالیات بردرآمد اجاره نیست و برای این موارد مودی باید مالیات را با پرکردن اظهارنامه مالیاتی و تسلیم آن به اداره مالیاتی پرداخت کند.
مودیان مشاغل یعنی افراد حقیقی و مشاغلی که با مشارکت مدنی بین چند مودی اداره می‌شود فقط می‌توانند از تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم برای تعیین مالیات مقطوع بدون حسابرسی مالیاتی استفاده کنند و اشخاص حقوقی برای پرداخت مالیات بر درآمد مشمول این تسهیلات نمی باشند.
با در نظر گرفتن شرایط فوق و طی آخرین دستورالعمل سازمان امور مالیاتی در خصوص تبصره ماده 100 به شماره 3/1402/200 مورخ 1402/2/27 تمامی صاحبان مشاغل که مجموع فروش کالا و خدمات آنان حداکثر صد برابر معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیات های مستقیم (67،200،000،000) بوده و فرم مالیات مقطوع برای آنها بارگذاری شده است مشمول مقررات این دستورالعمل هستند.

شرایط زیر موجب می شود که مشمول استفاده از تسهیلات تبصره ماده 100 نباشید :

1) درآمد مودی حاصل از فروش کالا یا ارائه خدمات از سقف حد نصابی که هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی تعیین شده بیشتر باشد.

2) مودیان با پرونده مشارکت مدنی، اگر سهم درآمد یا فروش حداقل یکی از شرکاء بیش از سقف حد نصاب و یا مجموع درآمد یا فروش مشارکت شرکاء بیش از حد نصاب تعیین شده باشد. (برای سال 1401 مبلغ یکصد و پنجاه میلیارد ریال تعیین گردیده است)

3) صاحبان حِرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی، و داروخانه ها و دامپزشکی و و فروشندگان تجهیزات پزشکی دارای پروانه کار از وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا سازمان نظام پزشکی و کلیه اشخاص شاغل در کارهای حقوقی اعم از وکالت و مشاوره حقوقی و خانواده که در جزء دو بند ز تبصره شش قانون بودجه سال 1401 مکلف به استفاده از پایانه های فروشگاهی که با در نظر گرفتن اطلاعات دریافتی و موارد وصول شده از سامانه سوت زنی اقدام به نصب و استفاده از پایانه های فروشگاهی ننموده اند.

4) صاحبان مشاغلی که فرم تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم در درگاه خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی قرار داده نشده است.

5) قبل از پایان موعد مقرر (پایان خرداد سال بعد)، فرم درخواست استفاده از تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم را تکمیل ننموده باشد.

6) مودی، متقاضی استفاده از معافیت‌های مواد قانونی 137، 165 و 172 ق.م.م برای عملکرد سال مورد نظر باشد.

تسهیلات تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم

تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم به مودی مالیاتی و سازمان امور مالیاتی کمک می‌کند تا نیازی به نگهداری اسناد و مدارک نداشته باشند یا اینکه لازم نباشد تشریفات اعتراض به مالیات را طی کنند. بلکه در همان ابتدای کار مبلغ مقطوعی برای مالیات تعیین می‌شود و امکان تقسیط مبلغ مالیات قطعی نیز وجود دارد.

شرایط و محدودیت‌های استفاده از تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم

مودی نمی‌تواند به مبلغ مالیات اعتراض کند، زیرا مالیات مقطوع با تایید خود مودی مالیاتی بوده است.
لازم به ذکر است چنانچه سازمان امور مالیاتی متوجه شود که مودی مالیاتی بدون واجد شرایط بودن برای استفاده از این تبصره از آن استفاده کرده است و برخلاف اظهارات، درآمد وی بیش از حد نصاب مجاز بوده است، تمامی اقداماتی که برای استفاده از این تبصره انجام شده بی‌اعتبار می‌شود و علاوه بر محاسبه و مطالبه مالیات طبق ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم، مودی مشمول پرداخت جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر و همچنین امکان استفاده از کلیه معافیتها و نرخ صفر از جمله معافیت موضوع ماده 101 قانون مالیاتهای مستقیم خواهد شد. به این ترتیب مالیات وی با حسابرسی سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود.
مودیانی که از این ماده قانون مالیاتی استفاده کنند دیگر نمی‌توانند از مشوق موضوع ماده 131 قانون مالیاتهای مستقیم تخفیف نرخ مالیاتی بابت افزایش درآمد مشمول مالیات نسبت به سال گذشته استفاده کنند. همچنین مودیان نمی‌توانند از ماده 137 قانون مالیاتهای مستقیم در مورد امکان کسر هزینه‌های درمانی از درآمد استفاده کنند.
همانطور که در تعریف تبصره ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم گفته شد این تبصره مانع از رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود لذا اگر متعاقبا" اسناد و مدارکی دال بر فروش و درآمد بیشتر از فروش و درآمدی که مبنای محاسبه مالیات بوده بدست آید:
چنانچه مودی مالیاتی واجد شرایط استفاده از تبصره باشد ولی فروش یا درآمد وی بیش از درآمد اظهار شده باشد و مبلغ تفاوت درآمد یا فروش اظهار نشده بیش از پانزده درصد باشد، سازمان امور مالیاتی مخیر است مابه التفاوت مالیات مقطوع با مالیات مربوط به فروش یا درآمدی که بیشتر از مبلغ ابراز شده مودی است را مطالبه کند. تنها مزیتی که شامل حال این مودیان می‌شود عدم پرداخت جریمه ارسال نکردن اظهارنامه مالیاتی موضوع ماده 192 قانون مالیاتهای مستقیم است.

مهلت استفاده از تبصره ماده 100 قانون مالیات مستقیم

مطابق قانون کلیه اشخاص حقیقی تا پایان خرداد ماه فرصت دارند اظهارنامه مالیاتی تبصره ماده 100 را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.

نحوه استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات مستقیم

همانطور که گفته شد مودیان مالیاتی که مشمول تبصره ماده 100 قانون مالیات مستقیم شوند، از ثبت اظهارنامه مالیاتی و تسلیم دفاتر و اوراق مالی معاف هستند. اما این معافیت مربوط به اظهارنامه‌های عادی است که صاحبان مشاغل به طور سالیانه باید باید آن را ثبت و در خرداد ماه به اداره مالیات ارسال کنند. لازم است بدانید اظهارنامه مالیاتی تبصره 100 با اظهارنامه مالیاتی عادی متفاوت است. این تفاوت مربوط به شرایط و مراحل ثبت نام اظهار نامه است.
برای پر کردن اظهارنامه مالیاتی تبصره ماده 100 مالیات مستقیم اولین اقدام تکمیل اظهارنامه وارد شدن در سامانه درگاه ملی خدمات مالیات به آدرس my.tax.gov.ir است. در این صفحه باید کد ملی و رمز عبور را در کادرهای مشخص شده وارد کنید و در نهایت با وارد کردن تصویر امنیتی وارد پنل کاربری شوید. درصورتی‌که برای استفاده از سایت مز عبور ندارید، ابتدا باید در سایت ثبت نام کنید.
با ورود به پنل کاربری، یک کد شش رقمی به شماره همراه کاربر ارسال می‌شود. این شماره را باید در کادر مشخص شده وارد کنید و دکمه ورود به سایت را بزنید.
با ورود حساب کاربری، پیغامی به شرح “جهت ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد و توافق تبصره ماده 100 اینجا کلیک کنید” را در بالای صفحه مشاهده می‌کنید. با کلیک بر روی این پیغام وارد سامانه ثبت اظهارنامه مالیاتی تبصره ماده 100 قانون مالیات مستقیم می‌شوید و می‌توانید اظهار نامه را تکمیل کنید.

نحوه تقسیط مالیات مقطوع موضوع تبصره ماده 100 ، سقف تبصره مالیات مستقیم 1402

بر اساس بند 4 دستورالعمل 3/1402/200 مورخ 1402/2/27، در صورتی که مودی امکان پرداخت مالیات مقطوع تعیین شده را به صورت یکجا تا پایان خرداد ماه 1402 نداشته باشد، می‌تواند مالیات خود را حداکثر طی 4 قسط مساوی به سازمان پرداخت نماید.
در صورت عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر مشمول جریمه موضوع ماده 190 قانون مالیاتهای مستقیم خواهد بود.
مالیات مقطوع پزشکانی که در عملکرد سال 1401 مشمول حکم جزء یک بند ز تبصره شش قانون بودجه سال 1401 بوده اند که شامل ده درصد حق الزحمه یا حق العمل گروه پزشکی که از دریافت وجه صورتحسابهای ارسالی به بیمه ها و یا مبالغ نقدی دریافتی از بیماران که توسط مراکز درمانی بعنوان علی الحساب مالیات کسر و به نام پزشک پرداخت شده است مطابق دستورالعمل یا مالیات کسر شده آنها هر کدام که بیشتر باشد تعیین می گردد.
لازم به ذکر است مالیات علی الحساب ذکر شده شامل پرداختهایی با عناوین درآمد حقوق و کارانه که {مطابق با جزء 5 بند الف تبصره 12 قانون بودجه 1401 یا همان سقف معافیتی مالیات سالیانه اشخاص حقیقی موضوع ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم} پرداخت و مالیات آن کسر می شود نخواهد بود.