تفاوت حسابداری با حسابرسی چیست؟

مقدمه

حسابداری و حسابرسی دو مفهوم اساسی و مهم در دنیای مالی و کسب‌وکار هستند که هرچند به ظاهر مشابه به نظر می‌رسند، اما نقش‌ها و وظایف کاملاً متفاوتی دارند. هدف حسابداری ثبت، طبقه‌بندی و گزارش‌دهی اطلاعات مالی سازمان‌ها است، در حالی که حسابرسی به بررسی و ارزیابی دقت و صحت این اطلاعات مالی می‌پردازد. در این مقاله، قصد داریم به بررسی تفاوت‌های اصلی میان این دو حوزه بپردازیم و نقش‌های کلیدی هر یک را در ساختار مالی سازمان‌ها روشن کنیم. تا انتهای این مقاله از تیم تحریریه اوراش همراه ما باشید تا درک بهتری از این دو حرفه و چگونگی تعامل آن‌ها در ایجاد شفافیت مالی سازمان ها به دست آورید.

تفاوت حسابداری و حسابرسی

برای اینکه تفاوت‌های حسابداری و حسابرسی را بهتر درک کنیم، ابتدا باید به تعریف دقیقی از هرکدام برسیم؛ پس در ادامه ابتدا توضیح می‌دهیم که حسابداری چیست و سپس حسابرسی را تعریف می‌کنیم.

حسابداری چیست؟

مجموعه فرایندهای جمع‌آوری، طبقه‌بندی، تجزیه‌ و تحلیل داده‌های مالی یک واحد تجاری مانند شرکت‌ها حسابداری نام دارد. فرایند حسابداری شرکت ها توسط حسابدار انجام می‌شود. حسابداری که به زبان تجارت نیز مشهور است، نتایج فعالیت‌های مالی و اقتصادی شرکت ها و سازمان ها را اندازه‌گیری می‌کنند و این نتایج را با اشخاص متنوعی از قبیل سرمایه‌گذارها، بستانکارها، مدیران و تنظیم‌کنندگان درمیان خواهند گذاشت.

شرکت های حسابداری، با تحلیل و بررسی شرایط اقتصادی و ارائه گزارش های مالی در کسب‌ و کارهای مختلف، اطلاعات ضروری را در اختیار مدیران آن کسب و کار قرار می‌دهند. حسابداری از ۳ فعالیت تشکیل شده است: شناسایی، ثبت و گزارش. نقطه شروع پروسه حسابداری، شناسایی رویدادهای مالی است. مرحله دوم فرایند حسابداری عبارت است از ثبت این رویدادها در دفاتر حسابداری به ترتیب تاریخ وقوع.

در مرحله آخر حسابداری نیز  اطلاعات گردآوری شده بایستی به استفاده‌کنندگان اطلاعات حسابداری و از طریق گزارش‌های حسابداری ارائه شود. گزارش‌های حسابداری، برای اینکه اطلاعات مالی قابل فهم باشند، بایستی بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه و تنظیم شوند.

حسابرسی چیست؟

شرکت های حسابرسی، از طریق یک فرد مستقل و خارج از سازمان، گزارش ها و صورت های مالی شرکت های دیگر را ارزیابی و بررسی میکنند. تمامی اسناد و صورت‌های مالی باید در طول پروسه حسابرسی مجددا ارزیابی شوند. مقصود از انجام این کار، یافتن خطا و تقلب در سندها و صورت های حسابداری است. تأیید یا رد کردن درستی اسناد مالی بر عهده حسابرس است؛ اظهار نظر حسابرس باید کاملا بی طرفانه و دقیق باشد. ارزیابی کفایت یا عدم کفایت کارکنان بر عهده حسابرس ها نیست؛ بلکه وظیفه آنان فقط و فقط گزارش‌ دادن مغایرت‌ها و عدم تطابق هایی است که در نتیجه خطای انسانی به وجود آمده و نیاز به تصحیح دارند.

پیداکردن اشتباهاتی که می‌تواند منجر به جریمه‌های مالیاتی شوند هدف اصلی حسابرسی است. متاسفانه بسیاری از افراد و شرکت ها، زمانی که به وکلای مالیاتی مراجعه میکنند، از این موضوع مطلع میشوند. با حسابرسی اصولی می‌توان هزینه‌های یک شرکت را تا حد بسیار زیادی کاهش داد و آن را بهینه کرد. حسابرسی صورت‌های مالی، حسابرسی عملیاتی، حسابرسی قانونی و حسابرسی داخلی برخی از شیوه های مختلف حسابرسی اند.

وظایف حسابرس چیست؟

در اطمینان از صحت و شفافیت اطلاعات مالی، حسابرسان نقشی حیاتی دارند. ارزیابی دقیق گزارش های مالی و اسناد حسابداری برای تأیید صحت آنها، کشف هرگونه اشتباه یا تقلب، و ارائه گزارشات به ذینفعان از وظایف اصلی یک حسابرس اند. حسابرس ها باید بر مهارت‌های تخصصی حسابداری و آموزش‌های مرتبط با نرم‌افزارهای حسابداری مسلط باشند. به طور کلی، وظایف اصلی و کلیدی حسابرسان را می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود:

• ارزیابی و بررسی گزارش‌های مالی
• اطمینان از رعایت استانداردهای حسابداری
• ارزیابی سیستم‌های کنترل داخلی
• ارائه گزارش‌های حسابرسی به مدیریت و سهامداران
• کشف و پیشگیری از تقلب‌های مالی

گذشته از این، توانایی کار تیمی و همکاری با سایر افراد، مهارت‌های ارتباطی قوی و وجدان کاری نیز از ضرویات موفقیت در این حرفه به شمار می‌روند. حسابرسان توانایی این را دارند که در سطوح مختلف، با توجه به مسئولیت‌ها، تخصص و تجربیات خود فعالیت کنند. حسابرس داخلی، حسابرسی مستقل، حسابرسی دولتی و … برخی از زیرشاخه های حسابرسی به شمار میروند.

وظایف حسابدار چیست؟

یکی از اصلی ترین رکن های هر سازمان اقتصادی، حسابداری است. در کسب و کارهای مختلف، وظایف متعددی برعهده حسابداران است. حرفه حسابداری متشکل از ثبت، بایگانی و تنظیم تراکنش‌های مالی، تهیه گزارشات و صورت های مالی، بررسی و کنترل مالیاتی، نظارت روی سیستم حسابداری، تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و ارائه مشاوره مالی به سازمان ها و شرکت های مختلف می‌شود. علاوه بر این، مسئولیت ثبت فروش‌ها، حساب‌های دریافتنی و صدور فاکتور برای مشتریان نیز به عهده حسابداران است. حسابداران موظف اند هزینه‌ها، دارایی‌ها و حساب‌های قابل پرداخت را به ثبت برسانند و فاکتورهای مربوط به تأمین‌کنندگان را اخذ کنند.

ثبت تمامی جریانات خروج پول نقد و پرداخت حقوق و دستمزد به کارکنان نیز از وظایف حسابداران به شمار میرود. به‌طور خلاصه، وظایف اصلی حسابداران را میتوان در موارد زیر خلاصه نمود:

• ثبت، بایگانی و دسته بندی رویدادهای مالی
• تهیه و تنظیم صورت‌های مالی
• تهیه و تنظیم گزارش‌های مالیاتی
• کنترل بودجه و مدیریت هزینه‌ها

در کنار این موارد، نگه‌داری حساب انبار و ثبت قیمت فروش محصولات نیز بر عهده حسابداران است. تسلط کامل به نرم‌افزارهای حسابداری و توانایی انجام کارهای کامپیوتری مرتبط با فعالیت‌های مالی شرکت نیز از مهارت‌های کلیدی مورد نیاز برای حسابداران به شمار می‌رود.

نقاط مشترک حسابداری و حسابرسی چیست؟

میان بسیاری از فرایندهای اساسی حسابداری و حسابرسی تشابهات بسیاری وجود دارد. حسابداری و حسابرسی، هر دو نیازمند شناخت کامل اصول حسابداری اند. به طور کلی هر دو فرایند توسط دانش آموختگان رشته های حسابداری یا رشته های مرتبط با امورمالی انجام میشوند. هر دو فرایند حسابداری و حسابرسی از روش های اساسی نگهداری دفتر، محاسبه و تجزیه و تحلیل بهره میبرند. در حقیقت تلاش حسابداران و حسابرسان این است که صورتها و سوابق مالی بازتاب عادلانه ای از وضعیت مالی واقعی یک سازمان ارائه بدهند.

حسابداری و حسابرسی در چه مواردی متفاوتند؟

حسابداری و حسابرسی تکمیل کننده یکدیگرند اما از ابزار و روش‌های مختلفی بهره میبرند. همان گونه که در بخش‌های قبلی اشاره شد، اطلاعات، آمارها و سوابق مالی که توسط حسابداران آماده شده اند،دستمایه وموضوع بررسی و تحقیق حسابرس‌ها به شمار میروند.

حسابرس ها از اطلاعات مالی گردآوری شده توسط حسابداران استفاده و آنها را ارزیابی میکنند. در حقیقت، درست زمانی که کار حسابدار تمام میشود، کار حسابرس آغاز می‌شود. وظیفه اصلی حسابرس تعیین این موضوع است که آیا تصویر و گزارش‌های ارائه شده از امور مالی و حساب‌های یک شرکت از صحت و شفافیت لازم برخوردار هستند یا خیر؟ حسابداری و حسابرسی در موارد متعددی از قبیل زمان انجام پروژه، تعریف مفهوم کلمه، شیوه های انجام و… تفاوت هایی دارند. در ادامه به تعدادی از این تفاوت ها اشاره می‌کنیم:

• تمرکز حسابداری بر ثبت معاملات و پروژه‌های مالی فعلی یک شرکت است؛ اما تمرکز حسابرسی بیشتر بر صورت‌ها و فعالیت‌های مالی گذشته است.
• فرایند حسابداری از آنجا که باید طی آن جزءبه‌جزء معاملات مالی، بیانیه‌ها و حتی سوابق تجاری ثبت و ضبط شود بسیار پیچیده است؛ اما حسابرسی از این صورت‌ها و معاملات به‌عنوان نمونه استفاده و آن‌ها را بررسی می‌کنند و در نتیجه در مقایسه با حسابداری کار راحت تری است، اگرچه مسئولیت بیشتری دارد.
• در فرایند حسابداری تمامی فعالیت‌های و تراکنش های مالی، بیانیه‌ها و سوابق با اهمیت، پوشش داده می‌شوند؛ اما حسابرسی به طورمعمول سوابق نهایی را پوشش میدهد.
• معاملات یک شرکت به صورت روزانه ثبت خواهند شد بنابراین حسابداری یک فرایند روزمره و مستمر است، اما حسابرسی به شکل دوره‌ای و فقط پس از آماده‌شدن حساب‌ها و گزارش های نهایی مالی به‌صورت چندماه یکبار یا سالانه انجام میشود.
• در حسابداری نیاز به بررسی و تأیید تمام جزئیات صورت‌های مالی وجود دارد؛ اما در حسابرسی تعدادی از این سوابق و صورت ها به‌عنوان نمونه انتخاب میشوند و مورد بررسی قرار میگیرند.
• هدف حسابداری سنجش وضعیت مالی یک شرکت و بررسی عملکرد آن است اما هدف حسابرسی صحت سنجی و تأیید گزارش‌ها و صورت‌های مالی است.

جمع‌بندی

در این مقاله به طور کلی با حسابداری و حسابرسی آشنا شدیم و وظایف حسابداران و حسابرسان را در حرفه‌های شغلی‌شان برشمردیم. در ادامه مقاله نیز از شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو حرفه، یعنی حسابداری و حسابرسی صحبت کردیم. به نظر شما، حسابرسان و حسابداران چه وظایف دیگری دارند و تفاوت‌های حسابداری با حسابرسی چیست؟

سوالات متداول

اهداف حسابرس و حسابدار چیست؟

اهداف حسابرس عبارتند از بررسی و ارزیابی صحت صورت‌های مالی و اطمینان از رعایت قوانین و مقررات؛ در مقابل، اهداف حسابدار عبارت اند از تهیه و نگهداری گزارش‌های مالی دقیق برای کمک به مدیریت در تصمیم‌گیری و اطمینان از انطباق با استانداردهای مالی.

وظایف بخصوص حسابدار و حسابرس چیست؟

وظایف حسابدار شامل ثبت معاملات مالی، تهیه صورت‌های مالی، بودجه‌بندی و گزارش‌گیری مالی است. درحالی که وظایف حسابرس شامل بررسی صورت‌های مالی، ارزیابی کنترل‌های داخلی، کشف اشتباهات و تقلب‌ها، و ارائه گزارش حسابرسی مستقل است.

مدرک تحصیلی حسابدار و حسابرس چیست؟

حسابداران معمولاً دارای مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد در رشته حسابداری یا مدیریت مالی هستند. حسابرسان نیز معمولاً مدرک تحصیلی مشابهی دارند، اما برای حسابرس شدن معمولاً نیاز به دریافت گواهینامه‌های حرفه‌ای مانند CPA یا ACCA است.