حسابداری نقدی چیست؟

 حسابداری نقدی، شیوه‌ای برای سامان‌دادن به امور مالی در کسب‌وکارهای خرد و کوچک است. با به‌کارگیری حسابدار نقدی، کسب‌وکارهای کوچک و استارتاپ‌ها نیازی به استخدام یا حضور حسابدار ندارند و می‌توانند دید روشنی از هزینه‌ها و درآمدهای خود داشته باشند. در این مقاله از وبلاگ اوراش، با حسابداری بر مبنای نقدی، مزایا و معایب آن و همچنین تفاوت آن با حسابداری تعهدی آشنا می‌شویم.

حسابداری نقدی

 مبنای نقدی حسابداری، یکی از روش‌های اصلی حسابداری است. در حسابداری نقدی، تمامی درآمدها یا هزینه‌ها فقط زمانی به ثبت می‌رسند که دریافت یا پرداخت شوند. شرکت‌ها از شیوه‌های مختلفی به‌منظور انجام امور مالی و حسابداری خود بهره می‌برند. مواردی از قبیل اندازه و وسعت شرکت، بودجه و بسیاری از موارد دیگر تعیین‌کننده این شیوه‌ها هستند. یکی از این روش‌ها، حسابداری بر مبنای نقدی است. در حسابداری نقدی، لحظه پرداخت یا دریافت وجه نقد اهمیت بسیاری دارد. این روش برای کسب‌وکارهای کوچک و نوپا بسیار ایده‌آل است؛ اما پاسخگوی نیاز کسب‌وکارهای بزرگ نیست.

مبنای حسابداری نقدی چیست ؟

 به‌طورکلی حسابداری از دوپایه و مبنا تشکیل شده است: مبنای نقدی حسابداری و مبنای تعهدی حسابداری. کار ثبت حساب در دفتر روزنامه، در هردو مبنای نقدی و تعهدی باید در زمان مشخصی انجام شود. در حسابداری نقدی، دریافت یا پرداخت وجه فقط در دو مورد انجام می‌شود: زمان دریافت وجه نقد از مشتری، یا زمانی که برای خرید محصول یا خدماتی وجه نقد پرداخت می‌شود.

 استفاده از این روش بسیار ساده و راحت است و به همین دلیل توجه افراد بسیاری را به خود جلب کرده است. حسابداری بر مبنای نقدی می‌تواند تصویر واضح و روشنی از موجودی نقدی را نشان مالک کسب‌وکار بدهد. اما باید به این موضوع توجه داشت که بدانید بر اساس قوانین و استانداردهای کشور ایران، شرکت‌ها موظف‌اند از مبنای تعهدی حسابداری استفاده کنند و ضروری است این موضوع در تمامی نرم‌افزارهای حسابداری لحاظ شود.

چه کسب‌وکارهایی باید از حسابداری نقدی استفاده کنند ؟

 ازآنجایی‌که حسابداری نقدی یک روش سریع و ساده به‌منظور تنظیم صورت‌حساب مالی است در این روش نمی‌توان برخی هزینه‌ها را پیش‌بینی کرد؛ بنابراین حسابداری نقدی مناسب کسب‌وکارهای بزرگی که گردش حساب و تراکنش‌های بالایی دارند نیست. به این دلیل که کسب‌وکارهای کوچک چالش‌های کسب‌وکارهای بزرگ را ندارند و نیازمند حسابداری تعهدی هم نیستند، حسابداری نقدی یک روش عالی برای کسب‌وکارهای کوچک به شمار می‌رود. به زبان واضح‌تر، کسب‌وکارهای کوچک بهتر است از یک سیستم حسابداری ساده و کارآمد بهره ببرند تا هم بتوانند نیازهای کسب‌وکارشان را پاسخ بدهند و هم در بخش حسابداری نیاز به افراد و پرسنل زیادی نداشته باشند.

افراد خود اشتغال و خویش‌فرما نیز می‌توانند از این شیوه استفاده کنند و این نوع حسابداری را تا زمان گسترش کسب‌وکار، بدون نیاز به حسابدار انجام دهند. همان‌طور که پیش‌ازاین ذکر شد، مطابق قوانین کشور ایران، شرکت‌های بزرگ موظف‌اند که از سیستم حسابداری تعهدی استفاده کنند.

مزایای حسابداری نقدی

 ازآنجایی‌که در حسابداری بر مبنای نقدی نیاز به استخدام یا حضور حسابدار نیست، کسب‌وکارهای کوچک و نوپا بهره زیادی از این شیوه حسابداری می‌برند و در حقیقت حسابداری نقدی یکی از مناسب‌ترین شیوه‌های حسابداری برای این مدل از کسب‌وکارهاست. حسابداری نقدی تصویر دقیق و واضحی از میزان پولی که هم‌اکنون در دسترس است به کسب‌وکارهای کوچک ارائه می‌دهد. در این شیوه از حسابداری به‌سادگی می‌توان اسناد مالیاتی را تنظیم کرد و در کنار همه این موارد، حسابداری نقدی تصویر دقیقی از میزان هزینه‌کرد یا دریافتی را به کسب‌وکارها نشان می‌دهد. مزایای حسابداری نقدی در یک نگاه عبارت‌اند از:

• ارائه تصویری واضح از میزان هزینه‌کرد و درآمد
• سهولت در تنظیم اسناد مالی و مالیاتی
• بی‌نیازی از استخدام یا حسابدار
• ارائه تصویر دقیق از میزان پول در دسترس
• مناسب کسب‌وکارهای نوپا و کوچک

معایب حسابداری بر مبنای نقدی

باید پذیرفت که حسابداری نقدی دقت پایین‌تری نسبت به حسابداری تعهدی دارد. علاوه بر این، محدودیت‌های این شیوه از حسابداری در پیش‌بینی هزینه‌ها و درآمدها نیز باید در نظر گرفته شود. یکی دیگر از معایب حسابداری نقدی این است که در این روش، امکان تأمین مالی برای کسب‌وکارها دشوار می‌شود. از سایر مشکلات استفاده از مبنای نقدی، می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در حسابداری نقدی وضعیت مالی شرکت به شکلی غیرواقعی نشان داده می‌شود و با استفاده از آن نمی‌توان به تصویر درستی از عملکرد کسب‌وکار دست پیدا کرد. به طور خلاصه معایب عمده حسابداری نقدی عبارت‌اند از:

• ناتوانی در پیش‌بینی آینده: حسابداری نقدی بر اطلاعات گذشته و فعلی تمرکز دارد و قادر به پیش‌بینی و تحلیل در مورد آینده نیست. این امر می‌تواند برنامه‌ریزی آینده را دچار مشکل کند و باعث افزایش خطرات و عدم امنیت در تصمیم‌گیری‌های مالی شود.

• نقص در اندازه‌گیری ارزش زمانی پول: حسابداری نقدی ممکن است دقت کمتری در اندازه‌گیری ارزش زمانی پول داشته باشد. تطابق بین ارزش زمانی پول و ارزش خالص جریان نقدی ممکن است به‌صورت صحیح صورت نگیرد که موجب اشتباهات در تجزیه‌وتحلیل هزینه‌های آینده شود.

• عدم توانایی در اندازه‌گیری ارزش غیرنقدی: حسابداری نقدی تنها به ارزش‌ها و جریان‌های نقدی توجه دارد و ارزش‌های غیرنقدی مانند مالکیت فکری، رضایت مشتریان و سرمایه انسانی را موردتوجه قرار نمی‌دهد. این موضوع ممکن است ارزش کلی شرکت را به طور کامل نشان ندهد.

• بی‌توجهی به ریسک‌های غیرنقدی: حسابداری نقدی ممکن است ریسک‌های غیرنقدی مانند ریسک بازار، ریسک عملیاتی و ریسک حقوقی را در گزارش‌های خود دخیل نکند. این امر موجب افزایش خطرات ناشی از عدم شناخت کامل ریسک‌های مختلف درون و بیرونی شرکت می‌شود.

• محدودیت‌ها در تجزیه‌وتحلیل: حسابداری نقدی ممکن است منجر به ساده‌سازی گزارش‌های مالی شود و اطلاعات بیشتر و جزئی‌تری که برای تجزیه‌وتحلیل عمیق‌تر نیاز است، فراهم نکند. این موضوع می‌تواند تصمیم‌گیری‌های مالی نادرست را تسهیل کند.

تفاوت بین حسابداری نقدی و تعهدی

مدیریت حسابداری بر مبنای نقدی در مقایسه با حسابداری تعهدی بسیار آسان‌تر است. به‌کارگیری حسابداری نقدی، زمان بیشتری را به‌منظور اجرا استراتژی‌های کسب‌وکارها در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. استفاده از این روش حسابداری فواید و مزایای بسیاری برای شرکت‌های کوچک، استارت‌آپ‌ها و به طور کلی کسب‌و‌کارهای کوچک خواهد داشت. با رشد و توسعه کسب‌وکارها و پیچیده‌تر شدنشان، حسابداری تعهدی اولویت و ضرورت بیشتری در مقایسه با حسابداری نقدی پیدا خواهد کرد.

حسابداری تعهدی اجازه ثبت درآمد و هزینه‌ها و همچنین دسترسی بسیار راحت به آنها را می‌دهد. از سوی دیگر به‌کارگیری حسابداری تعهدی، تصویر روشن‌تر و مناسب‌تری از وضعیت بخش مالی را در اختیار صاحبان کسب‌وکار قرار می‌دهد و در مشخص‌کردن استراتژی‌های آینده آن کسب‌وکار بسیار تأثیرگذار است، باوجوداین حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی زمان‌گیرتر است.

جمع‌بندی

در این مقاله، با شیوه‌ای از حسابداری آشنا شدیم که در کسب‌و‌کارهای خرد و کوچک کاربرد بسیار زیادی دارد. این روش، حسابداری بر مبنای نقدی نام دارد و به کسب‌وکارهای کوچک و نوپا امکان ثبت روزانه پرداختی‌ها و دریافتی‌ها را می‌دهد. در ادامه، علاوه بر آشنایی کلی با حسابداری نقدی، با مزایا و معایب این روش نیز آشنا شدیم و تفاوت‌های آن با حسابداری تعهدی را بررسی کردیم. به نظر شما، حسابداری نقدی با حسابداری تعهدی چه تفاوت‌های دیگری دارد؟

سوالات متداول

معیارهای انتخاب بین حسابداری بر مبنای نقدی و تعهدی چیست ؟

تعدادی از معیارهای انتخاب بین حسابداری بر مبنای نقدی و تعهدی شامل موارد زیر است:

• اندازه و پیچیدگی سازمان: سازمان‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تر معمولاً حسابداری تعهدی را ترجیح می‌دهند.
• نوع کسب و کار: کسب‌وکارهایی با جریان نقدی ثابت ممکن است از حسابداری نقدی استفاده کنند.
• نیازهای گزارش‌دهی مالی: حسابداری تعهدی گزارش دقیق‌تری از وضعیت مالی فراهم می‌کند.
• الزامات قانونی: برخی قوانین و مقررات، نوع خاصی از حسابداری را اجباری می‌کنند.

 کاربرد و اهمیت حسابداری نقدی چیست؟

حسابداری بر مبنای نقدی ساده است و جریان‌های واقعی نقدی را نشان می‌دهد. این روش برای کسب‌وکارهای کوچک که نیاز به کنترل دقیق و فوری جریان‌های نقدی دارند، مناسب است. همچنین، چون درآمدها و هزینه‌ها زمانی ثبت می‌شوند که وجه نقد دریافت یا پرداخت شود، باعث می‌شود مدیریت نقدینگی آسان‌تر شود.

ویژگی‌های مهم حسابداری نقدی چیست ؟

ویژگی‌های مهم حسابداری بر مبنای نقدی عبارتند از:

• سادگی: ثبت تراکنش‌ها تنها زمانی که وجه نقد دریافت یا پرداخت می‌شود.
• مدیریت نقدینگی: به‌راحتی جریان‌های نقدی را پیگیری و مدیریت می‌کند.
• مناسب برای کسب‌وکارهای کوچک: برای کسب‌وکارهای با حجم تراکنش کم و ساده‌تر مناسب است.
• عدم تطابق با تعهدات: فقط نقدینگی جاری را نشان می‌دهد و تعهدات آینده را در نظر نمی‌گیرد.